فراز و فرود خاندان های دیوانسالار شیراز در عصر ناصری(1313– 1264 هـ ق)

شیراز مرکز ایالت فارس در دوره پنجاه ساله ناصری شاهد دگرگونی‌های فراوانی بود که در کانون آن دیوانسالاران قرار داشتند. عبور مهم‌ترین شاهراه تجاری تهران - بوشهر از این شهر و نیز قرار داشتن در مرکز به هم رسیدن عناصر ایلی و شهری به یکدیگر از ویژگی های شیراز این دوره بود. نقش بارز خانــدان های دیوان سالار قـوام الملـک، مشیرالملک و قشقایی به دلیل تصدی امور مالیاتی و نفوذ آنان در اداره امور شیراز، نشان از اهمیت دیوان‌سالاری در این دوره حساس تاریخی دارد. دیوان‌سالاری شیراز در عهد ناصری از یک سو در فضای سنتی و پیشامدرن و از سوی دیگر تحت تاثیر نوسازی نهادهای اداری قرار داشت، افزون بر این روند، در این پژوهش جابه‌جایی قدرت در میان این خاندان ها و نیز پیامدهای رقابت میان آنان مورد بررسی قرار می گیرد. در این پژوهش به دنبال پاسخ‌گویی به این سوال هستیم که فراز و فرود خاندان‌های دیوان‌سالار شیراز چه پیامدهایی برای اداره این شهر در عصر ناصری داشته است.

Rise and Fall of Shiraz Bureaucrat Families during The Naseri Era (1847-1895)

Shiraz, as the center of Fars State, was exposed to drastic changes during the fifty-years of Naser al-Din Shah Qajar's era, when bureaucrats had the highest influence. The presence of Iran’s main trading route from Bushehr to Tehran, in this city and also, its location at the center of Iran, where tribal and urban elements would confront each other, were the main features of Shiraz. Bureaucrat families such as Qavamolmolk, Moshirolmolk and Qashqai families, due to their positions in tax affairs and their influence in Shiraz, show the significance of bureaucracy during this era. Shiraz bureaucracy during Naser al-Din Shah Qajar era was affected by traditional and pre-modern era on the one hand, and renovation of the growth administrative bodies on the other. In addition to these trends, the handling of power among these families and its consequences are studied in this research. This research tries to study the effect of rise and fall of Shiraz's bureaucrat families during Naser al-Din Shah;s timer era and its consequences in the city administration.