مبتکر نظریه رکن رابع ایمان در شیخیه

شیخیه یکی از جریان‌های نسبتاً جوان در تاریخ شیعه امامیه است.یکی از نظریّات منسوب به آنان، نظریه «رکن رابع ایمان» است که انشعابات شیخی در مورد آن نظر همسانی ندارند. یکی از وجوه اختلاف در شناسائی مبتکر این نظریه است. شیخ احمد احسائی، سیدکاظم رشتی و حاج محمد کریم خان کرمانی هریک با این عنوان مطرح شده‌اند. مقالة حاضر با ریشه‌یابی علل پدیداری اختلاف در این باب، چهار مولفه را در ساختار نظریه مشخص می‌کند:1.ادبیات چهارگانه «خدا، پیامبر، امام، شیعه» 2. سلسله مراتب قرای ظاهره 3. تعدد یا وحدت صاحبان آن 4. نقش آنان در قبال سائرین با پیگیری این چهار مولفه در متون بزرگان جریان شیخیه و با توجه به شواهد تاریخی، مقالة حاضر نشان می‌دهد انتساب نظریة رکن رابع به محمد کریم‌خان کرمانی انتسابی ناصحیح است. پایه‌های اصلی این نظریه متکی به کلمات شیخ احسائی است اما به نظر می رسد نظریه‌پرداز اصلی آن سید کاظم رشتی باشد.شیخیه یکی از جریان‌های نسبتاً جوان در تاریخ شیعه امامیه است.یکی از نظریّات منسوب به آنان، نظریه«رکن رابع ایمان» است که انشعابات شیخی در مورد آن نظر همسانی ندارند. یکی از وجوه اختلاف در شناسائی مبتکر این نظریه است. شیخ احمد احسائی، سیدکاظم رشتی و حاج محمد کریم خان کرمانی هریک با این عنوان مطرح شده‌اند. مقاله حاضر با ریشه‌یابی علل پدیداری اختلاف در این باب، چهار مولفه را در ساختار نظریه مشخص می‌کند:1.ادبیات چهارگانه «خدا، پیامبر، امام، شیعه» 2. سلسله مراتب قرای ظاهره 3. تعدد یا وحدت صاحبان آن 4. نقش آنان در قبال سائرین با پیگیری این چهار مولفه در متون بزرگان جریان شیخیه و با توجه به شواهد تاریخی، مقالة حاضر نشان می‌دهد انتساب نظریه رکن رابع به محمد کریم‌خان کرمانی انتسابی ناصحیح است. پایه‌های اصلی این نظریه متکی به کلمات شیخ احسائی است اما به نظر می رسد نظریه‌پرداز اصلی آن سید کاظم رشتی باشد.

The theorizer of the “Fourth Pillar” Theory

Shaykhism is one of the youngest schools in the history of Imamiyyah (Twelver Shiism). The Theory of Forth Pillar (Rukn-i-Rabi’) is one of the most famous theories attributed to this school, the different branches of which do not have a common notion of it. Besides, they disagree over the person to whom the aforementioned theory could be attributed.Ahmad Al-Ahsa’i, Sayyed Kazim Al-Rashti and Muhammad Karim Al-Kirmani have been nominated to be the theorizer by different Shaykhi or non-Shaykhi scholars.This Article identifies four components in the structure of Theory:1) The literature based on Quadr-hierarchy of God, Prophet, Imam, and perfect Shia. 2) The Hierarchy of Secret-Men (Qura-yi-Zahirah). 3) Their Unity or Multiplicity. 4) Their Duties and roles.Although the foundation of Theory could be recognized in Al-Ahsa’i’s works, by concentrating on these four components, I shall demonstrate that Sayyed Kazim Al-Rashti should be elected as the main theorizer of Theory