سیاست دینی اتحاد جماهیر شوروی در قبال مردم مسلمان جمهوری آذربایجان

  با وقوع انقلاب بلشویکی و برقراری حکومت اتحاد جماهیر شوروی، سرنوشت مسلمانان قلمرو روسیه تزاری نیز به سیاست‌های کمونیستی گره خورد. باکو در 28 آوریل 1920 به تصرف نیروهای شوروی درآمد. اکثریت مسلمان جمهوری آذربایجان از این زمان تا فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، در معرض سیاست ضدّ دینی و سرکوب‌گرایانه قرار گرفتند. با وجود رویکرد کلی سرکوب، سیاست شوروی در قبال مسلمانان فراز و نشیب زیادی داشت. از بین بردن نهادهای دینی، ممنوعیت عبادت‌های جمعی، سرکوب آموزش دینی و نابودی کتب و متون دینی و همچنین عدم امکان برگزاری آیین‌های جمعی و سرکوب روحانیون، از جمله اقدامات اتحاد جماهیر شوروی در این دوره تاریخی بوده است. در عین حال، تبلیغ ماتریالیسم و باورهای الحادی و سبک زندگی غیردینی، برای تخریب باورهای دینی صورت گرفت.نگارندگان این پژوهش با رویکرد توصیفی- تحلیلی درصدد بوده‌اند تا نشان دهند که سیاست دینی شوروی در قبال مردم مسلمان جمهوری آذربایجان چه فراز و نشیبی داشته و چه تاثیری بر دینداری مردم این جمهوری داشته است؟ نتیجۀ پژوهش نشان می‌دهد که سیاست شوروی برای از بین بردن نهادها، روحانیت و آموزش دینی در جمهوری آذربایجان، به شخصی ‌شدن و کاهش اهمیت دین و تبدیل آن از ایمان و تعهد قلبی، به یکی از مولفه‌های هویت قومی تمایزبخش با جوامع هم‌جوار منجر شده است.  

the religious policy of the union of soviet socialist republicstowards the muslim people of the republic of azerbaijan

abstract: with the bolshevik revolution and the establishment of the union of soviet socialist republics, i.e. soviet union, the fate of the muslim citizens in tsarist russia was also tied to communist policies. soviet union forces occupied baku in april 28th, 1920. the muslim majority of the republic of azerbaijan was exposed to anti-religious and repressive policy from this time until the collapse of the soviet union. despite the general approach of repression, the soviet union’s policy towards muslims had many ups and downs. the elimination of religious institutions, the ban on collective worship ceremonies, the suppression of religious education and the destruction of religious books and texts, as well as prohibition of holding collective rituals and the suppression of clergymen, were among the measures of the soviet union during this era. at the same time, the propaganda of materialism and atheistic beliefs and non-religious lifestyles were carried out in order to destroy religious beliefs. the authors of this study, using descriptive-analytical approach, aims to show what the soviet union’s religious policies has had to do with the muslim people of azerbaijan, and how did it affect the people’s religious tendencies? the result of the research indicates that the soviet union’s policy to eliminate the institutions, clergymen and religious education in the republic of azerbaijan has led to the personalization and mitigation of the importance of religion and transforming it from heartfelt faith and commitment to one of the components of ethnic identity with regard to the neighboring societies.