واکاوی و تحلیل مصداقی فتنه ناظر به وضعیت اجتماعی از دیدگاه امیرالمومنین علی(ع)

به دلیل پیشگویی و هشدارهای نقل‌شده از رسول خدا(ص)، برخی از صحابه در مصداق‌یابی روایات مربوط به «فتن» کوشش کردند. پرسش اینجاست که علی‌بن ابی‌طالب(ع) چگونه آن فتنه‌های هشدار داده‌شده را به جامعه معرفی و مصداق‌نمایی کرد؟ نگارندگان این نوشتار با رویکرد توصیفی-تحلیلی نشان داده‌اند که علی‌بن ابی‌طالب(ع) افزون بر بیان ماهیت و چیستی فتنه، به معرفی مصداق‌های دقیق و تشریح آن پرداخته است. او علاوه بر ماجرای سقیفه، به فتنۀ کشته شدن عثمان و پیامدهای این «فتنۀ کبری» نیز پرداخت. همچنین جنگ جمل را «داهیه کبری» (مصیبت بزرگ) و یکی از مصادیق فتنه «دهیماء» دانسته است. علی(ع) روی کار آمدن بنی‌امیه را نیز مصداق فتنه «عمیاء مظلمه» (فتنۀ کور و تاریکی‌آور) دانسته و از آن به عنوان ترسناک‌ترین فتنه یاد کرده است. او در خطبه‌ای دیگر پیامدهای فرمانروایی عباسیان در بلندمدت و نتایج دیگر فتنه‌ها را برشمرده است. 

analyzing the examples of social “fitna” situationfrom the viewpoint of ali (as)

due to the predictions and warnings cited by prophet muhammad (pbuh), some of the companions tried to identify instances of fitna, i.e. sedition. the question is how ali ibn abi talib (pbuh) introduced and exemplified them to the society. this paper, using a descriptive and analytical approach, demonstrates that he not only explained the nature and essence of sedition, but also provided specific instances to illustrate it. in addition to the incident of saqifah, he addressed the assassination of uthman and the consequences of this “major sedition”. he also considered the battle of jamal as a major calamity and one of the instances of the dehima i.e. sedition. furthermore, he regarded the rise of the umayyads as an example of the amya-e-mazlameh or the sedition of blindness and obscurity, describing it as the most terrifying sedition. additionally, in another sermon, he enumerated the long-term consequences of the abbasid rule and other seditions.