جایگاه پاشالیک بغداد و امارت بابان در روابط ایران و عثمانی 1236-1266 هجری قمری

نقش و جایگاه پاشالیک بغداد و امارت بابان در روابط ایران و عثمانی، مورد غفلت قرار گرفته است. دولت عثمانی مدتی بعد از پیمان زهاب (1049ق.)، پاشالیک بغداد را تاسیس کرد. در مناطق کُردنشین شمال عراق نیز امارت بابان دارای استقلال نسبی بود. دولت ایران از پیمان زهاب تا عهدنامه دوم ارضروم (1263ق.)، به مدت 214 سال، با سه کانون قدرت باب­عالی، بغداد و بابان مواجه شد. در این دو سده، قلمرو غرب ایران، در معرض انواع تهدیدها قرار گرفت. در پژوهش حاضر، بر پایه منابع ایران و عثمانی، به روش داده­کاوی و رویکرد تحلیلی- انتقادی، نقش و جایگاه پاشالیک بغداد و امارت بابان در روابط ایران و عثمانی تبیین شده است. یافته­های پژوهش نشان می­دهد، با به قدرت رسیدن سلطان محمود دوم، رشته اصلاحاتی در دولت عثمانی آغاز شد که به تدریج منجر به احیا و افزایش نفوذ و قدرت دولت مرکزی عثمانی در ایالات شرقی گردید. با تغییر ساختار قدرت در بغداد، زمینه برای برچیدن امارت بابان فراهم شد. با غلبه بغداد بر بابان که در حقیقت چیرگی عثمانی بر عراق بود، روابط ایران و عثمانی وارد مرحله جدیدی شد.

the role of pashalik of baghdad and baban emiratein iran-ottoman relations (1236-1266 ah/1821-1847 ad)

the role and status of the pashalik of baghdad and the baban emirate in iran-ottoman relations has been mostly neglected. the ottoman government established the pashalik of baghdad sometime after the treaty of zuhab (1049 ah/1639 ad). baban emirate had relative independence in the kurdish regions of northern iraq. for 214 years, from the treaty of zuhab to the second treaty of erzurum (1263 ah/1847 ad), iranian government faced three centers of power: istanbul, baghdad and baban. during these two centuries, the western territory of iran was exposed to various threats. in the present research, based on iranian and ottoman sources, and using the data-mining method and analytical-critical approach, the role and status of the pashalik of baghdad and the baban emirate in iran-ottoman relations has been elaborated. the findings of the research show that when sultan mahmud ii came to power, a series of reforms began in the ottoman government, which gradually led to the revival and increase of the influence and power of the ottoman central government over its eastern provinces. by changing the power structure in baghdad, the ground was paved for dismantling of baban’s emirate. with baghdad’s victory over baban, iranian-ottoman relations entered a new phase.