خوانشی انتقادی از گزارش‌های تاریخیِ تغییر قرآن توسط عبدالله‌بن ابی‌سرح

براساس برخی گزارش‌های تاریخی، نزول برخی از آیات وحی براساس تمنا یا پیش‌بینی عبدالله‌بن ابی‌سرح بود. او هنگام کتابت وحی، گاه آیات را تغییر می‌داد و تغییرات یادشده مورد تایید پیامبر قرار می‌گرفت. موضوع این پژوهش بررسی صحت و سقم این روایات تاریخی است. گزارش‌های یادشده در غالب منابع اهل سنت و به تبع آن در برخی منابع شیعه آمده است و بسیاری از مستشرقان و شبهه‌افکنان برای نقد قرآن به آنها استشهاد کرده‌اند. نقد این گزارش‌ها می‌تواند وحیانیت الفاظ، تحریف‌ناپذیری و عدم امکان هماوردی با قرآن کریم را ثابت کند و به برخی از شبهات در حوزه‌های یادشده پاسخ دهد. از وجوه نوآوری مقاله، بررسی تفصیلی سندی روایات و ارائۀ پاسخ‌هایی نو و تحلیلی به انگارۀ امکان دست‌اندازی عبدالله‌بن ابی‌سرح، عمربن خطاب یا معاذبن جبل به قرآن کریم است. تحقیق با  رویکرد  توصیفی- تحلیلی، با مراجعه به متون کهن و بررسی سندی و دلالی گزارش‌ها انجام شده است.یافته‌ها نشان می‌دهد این انگاره که جملۀ «فتبارک الله احسن الخالقین» توسط عبدالله، عمربن خطاب یا معاذبن جبل پیشگویی شده و یا به قرآن اضافه شده، از حیث سندی و دلالی مخدوش است. عبدالله چند صباحی از نویسندگان وحی الهی بود؛ مرتد و سپس مسلمان شد، ولی هیچ‌گاه به تحدی قرآن پاسخ نگفت و تغییر و تحریف آیات توسط او امکان‌پذیر نبود. گزارش‌های تاریخی موجود در منابع شیعه و اهل سنت مبنی بر اینکه عبدالله‌بن ‌سعد هنگام نوشتن آیات به جای «و اللَّه سمیع بصیر»، «سمیع علیم» می‌نوشت، یا به جای «و الله بما تعملون خبیر»، «و الله بما تعملون بصیر» می‌نوشت، همگی بدون سند معتبر و عاری از حقیقت است.  

a critical examination of historical report on changing the qur'an by abdullah ibn abi sarh

according to some historical reports, the revelation of some verses of the qur’an was based on the wish or prediction of abdullah ibn abi sarh. while writing the qur’an, he sometimes changed the verses and the said changes were approved by the prophet. the aim of this study is to examine the validity and reliability of these historical narratives. examining the above-mentioned reports is important because the aforementioned reports are found in most sunni resources and, accordingly, in some shia resources, and many orientalists and skeptics have referred to them to criticize the qur’an. the critique of these reports can prove the revelation of the words, non-distortability, and the impossibility of matching with the holy qur’an and can answer some doubts in the mentioned fields. the study has been conducted using a descriptive and analytical method, by referring to old texts and documentary and argumentative examination of reports. the findings suggest that the idea that the sentence fatabarak allah ahsan al-khaliqeen (so blessed be allah, the best to create) was predicted or added to the qur’an by abdullah, umar bin khattab or mu’az bin jabal, is distorted in terms of documents and arguments. abdullah was one of the authors of divine revelation for some time, he was apostatized and then became a muslim. however, he never responded to the challenge of the quran (tahaddi) and it was not possible for him to change and distort the verses. those historical reports in shia and sunni resources that indicate abdullah bin sa’ad wrote samee’ alim instead of wa allah samee’ basir when writing verses, or instead of wa allahu bima ta’amaloun khabeer he wrote basir instead of khabeer, are all incorrect.