کشمکش‌های علاءالدوله ذوالقدر با حکومت‌های صفویه و عثمانی و پیامد آن بر فروپاشی امیرنشین ذوالقدر

موقعیت جغرافیایی امارت ذوالقدر (740-928ق/ 1339-1521م) که در محدوده‌ای میان قلمرو عثمانی و صفوی قرار گرفته‌ بود، سبب شد تحت تاثیر شرایط سیاسی این دو حکومت باشد. حکومت ذوالقدر که برای بقای خویش در پی یافتن متحد و پیوستن به حکومت مقتدرتر بود، سیاست متناقضی را در ارتباط با حکومت‌های صفوی و عثمانی در پیش گرفت. ذوالقدرها در آغاز تشکیل حکومت صفویه حامی و مطیع شاه‌اسماعیل اول (907-930ق/ 1501-1524م) بودند؛ سپس از دشمن او مرادبیگ آق‌قویونلو (905-914ق/ 1500- 1508م) حمایت کردند. همین تغییر سیاست زمینه‌ساز حملۀ شاه‌اسماعیل و تضعیف حکومت ذوالقدر گردید. از سوی دیگر، حاکم ذوالقدر نسبت ‌به حکومت عثمانی نیز راه نفاق را در پیش گرفت. سلطان سلیم اول (918-926ق/ 1512-1520م) که شاهد کارشکنی‌های مداوم علاءالدوله ذوالقدر (884-921ق/ 1479-1515م) نسبت ‌به عثمانی بود، از ضعف این حکومت استفاده کرد و با حمله به ذوالقدر، این دولت را شکست داد و قلمرو آن را تصرف کرد. در این مقاله، هدف بررسی تاثیر کشاکش ذوالقدرها با دو حکومت صفویه و عثمانی بر فرایند فروپاشی امارت ذوالقدر، با رویکرد توصیفی-تحلیلی است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که درگیری‌های شاه‌اسماعیل صفوی با علاءالدوله ذوالقدر و ضرباتی که بر او وارد ساخت، بنیان قدرت حکومت ذوالقدر را چنان ناپایدار کرد که برافتادن آن را در حملۀ عثمانی به این امارت هموار کرد.

alā-al-dawlah dulghadϊr's conflicts with the safavid and ottoman governments and its consequences on the fall of the dulghadϊr emirate

the geographical location of dulghadϊr emirate (1339-1521), which was located in an area bordered with both ottoman and safavid territories, caused it to be affected by the political circumstances of these two governments. dulghadϊr government, which sought to find an ally and join a more powerful government for its survival, adopted a contradictory policy in relation to the safavid and ottoman governments. at the beginning of the formation of the safavid government, the dulghadϊr were supporters and obedient to shāh ismāil i (1501-1524), then they supported his enemy, i.e. murād beg aq quyūnlu (1500-1508). on the other hand, dulghadϊr ruler also took the path of hypocrisy towards the ottoman government. sultān selim i (1512-1520), who witnessed alā-al-dawlah dulghadϊr’s (1479-1515) continuous failures towards the ottomans, took advantage of the weakness of this government and attacked dulghadϊr, defeating its government and capturing its territory. this paper is aimed to investigate the effect of the dulghadϊr conflict with the both safavid and ottoman governments on the process of the fall of the dulghadϊr emirate, in a descriptive-analytical way.