بازشناسی هویت بنای امیر ملکشاه مشهد با استناد به متون تاریخی، ویژگی‌های معماری و شواهد باستان‌شناختی

دوره تیموری در ایران به لحاظ پیشرفت در انواع هنرهای اسلامی به ویژه معماری و تزیینات وابسته به آن حائز اهمیت بسیار است. یکی از بناهای مهم در این دوره بنای امیر ملکشاه است که با وجود بهره مندی از ارزش های فراوان معماری چندان شناخته شده نیست. در این پژوهش سعی بر آن است که با کمک متون دست اول تاریخی، ویژگی های معماری و آرایه های تزئینی بنای امیر ملکشاه هویت و کاربری آن مطالعه شود. نتایج پژوهش نشان می دهد که با توجه به ویژگی های معماری از قبیل نقشه بنا، کتیبه نگاری و مضامین آن ها، تزئینات کاشیکاری، نقاشی، سرداب، فقدان محراب، وجود گلدسته و مناره کاربری دوگانه ی مسجد مقبره را برای آن می توان در نظر گرفت. از طرفی بنای امیر ملکشاه از نظر ویژگی های گفته شده و بخصوص از نظر کاربری با مساجد کبود تبریز و بسیاری از مساجد آناتولی به ویژه یشیل بورسه قابل مقایسه است و با توجه به نقشه و کتیبه های یافت شده در آنها، سازنده و طراح هر سه تبریزی و یکی بوده است.

Recognition of the identity of Amir Malekshah building in Mashhad based on historical texts, architectural features and archaeological evidence

The Timurid period in Iran is very important in terms of progress in various Islamic arts, especially architecture and related decorations, so that its peak can be seen in the method of decoration with Faience mosaic. One of the important buildings in this city is the building of Amir Malekshah, which is not well known despite its great architectural importance. In this research, an attempt has been made to study the architectural features and decorations of the Amir Malekshah building, which have not been studied so far. The results show that according to architectural features such as building plans, inscriptions and their themes, tile decorations, paintings, cellar, lack of altar, the presence of a spire and minaret, the dual use of the mosque Tomb for it can be considered. In addition, Amir Malekshah building is comparable to the Blue Mosque of Tabriz and many Anatolian mosques, especially Green Mosque of Bursa, in terms of the mentioned features and especially in terms of usage. And according to the plan and inscriptions found in them, the builder and designer of all three buildings was from Tabriz and was probably one person.