نسبت دو گفتمان تفسیری شیعی در اواسط سده دوم هجری: طیف مفضل و غالیان رادیکال

پژوهش‌های مربوط به اندیشه‌های تفسیری و تاریخ تفسیر یکی از حوزه‌های شناخته شده در مطالعات قرآنی و تفسیری است. با این حال، توجه به تاریخ شکل‌گیری انگاره تفسیر باطن و رابطه آن با گرایش‌های تفسیری غالیانه و باطنی در حوزه تشیع کمتر مورد توجه قرار گرفته است.در دوره امام صادق (ع) و در ادامه آن اواسط سده دوم هجری، گفتمان تفسیری جریان غالیان رادیکال(تندرو) شکل می‌گیرد. با این حال، بررسی‌ها نشان می‌دهد که از لحاظ تاریخی تمایز جدی میان طیف مفضّل و غلات رادیکالی همچون ابوالخطالب و به تبع آن گفتمان تفسیری آنها وجود داشت.این پژوهش با کاربست رویکرد تاریخ انگاره و اندیشه در مطالعات اسلامی، در پی آن است تا بررسی کند با گذار به عصر امام صادق (ع) و نزدیک شدن به اواسط سده دوم هجری، چه نسبتی میان گرایش تفسیری طیف مفضل و غالیان رادیکال وجود داشت. این بررسی براساس واکاوی دقیق و تفصیلی تطور گرایش تفسیری طیف مفضل در عصر امام صادق (ع) صورت خواهد گرفت.

The Relationship between Two Shiite Interpretive Discourses in the Middle of the Second Century AH: The network of Mofazal and the Radical Ghulat

Research on interpretive ideas and the history of interpretation is one of the wellknown fields in Quranic and interpretive studies. However, the history of the formation of the idea of ​​esoteric interpretation and its relationship with interpretive tendencies in early Shiism has received less attention. In the period of Imam Sadiq and then in the middle of the second century AH, the interpretive discourse of the network of radical extremists was formed. However, studies show that, historically, there was a serious distinction between the network of Mofazzal and radical Ghulat such as Abu lKhattab and, consequently, their interpretive discourses. Using the approach adopted for the history of ideas and thought in Islamic studies, this study seeks to investigate the relationship between the interpretive attitude of the Mofazzal network and radical extremists with the transition to the era of Imam Sadiq and approaching the middle of the second century AH. This study will be based on a detailed analysis of the evolution of the interpretive attitude of the Mofazzal network at the time of Imam Sadiq.