بررسی تطبیقی رویکرد رساله‌های تحریم دخانیات در عصر قاجار

دخانیات وابعاد سیاسی ،اجتماعی واقتصادی آن از مباحث مهم درمطالعات تاریخ سیاسی واجتماعی ایران عصرقاجاریه است.دراین دوران پیرامون تحریم دخانیات علمای شیعه رساله هایی نوشته اند.ازجمله رساله های تدوین شده در این دوره می توان به رساله های کربلایی،هیدجی ومحمد باقر بیرجندی اشاره کرد.دراین نوشتار تلاش شده مقایسه ای تطبیقی میان سه رساله فوق در باب دخانیات انجام گیرد و رویکردهای مختلف اجتماعی، سیاسی و فقهی آنها مورد بررسی قرار گیرد.درمیان این آثاررساله نصح الاستغاثه من ملاعین ثلاثه بیرجندی به سبب دیدگاها ی فقهی،رویکرد پزشکی و اجتماعی آن در خور توجه است. از این رو مقاله حاضر با روش توصیفی تحلیلی به مقایسه دیدگاه های مطرح در آثار فوق پرداخته است. یافته های پژوهش نشانگر رویکرد اجتماعی به عنوان وجه اشتراک این آثار است،اما نگرش جامع بیرجندی واهتمام وی به ابعاد اجتماعی،فردی،پزشکی وفقهی تریاک سبب شده که اثرش از سایر آثار متمایز باشد.

The Comparative Study of Different Approaches of Tobacco Sanction Epistles in Qajar Era.

Tobacco and its social, economical and political dimensions are significant in cultural, social, and political studies of history in Qajar era. Shiite scholars and researchers have taken this important issue into account from different angles and have created various works. Furthermore, several epistles about tobacco have been written in this era. Some of them are Dokhaniya by Karbala, Hidaji and MohammadBagher Birjandi. This paper aims to compare these three epistles and examine different approaches from social views, as well as political and juridical approaches. Among these works, Resale Nosshal Esteghasah Men Malaeyn Salaseh by Birjandi is significant due to its juridical, social and medical views. This article, as a comparative study, has been done by using the descriptive – analytical method. The results indicate that social approach is common in all these works. However, the special attention of Nosshal Esteghasah to social, medical and juridical dimensions of tobacco is significant.