شاخص‌های جنگ عادلانه در سیره نظامی امیرالمومنین(علیه‌السلام)

جنگ عادلانه از جمله مسائلی است که در اخلاق جنگ مطرح می شود و در پی محدود کردن دامنه جنگ و پیامدهای مخرّب ناشی از آن است. جنگ عادلانه در حوزه اسلامی نیز ذیل مباحث فقه و حقوق جنگ مورد توجه قرار گرفته است. پژوهشگر با انتخاب سیره علوی، ضمن التفات به جنگ های امیرالمومنین(ع) لازم می بیند، شاخص های جنگ عادلانه را استخراج نماید. این پژوهش با مطالعه سیره نظامی علوی، در دو ساحت حق و عمل جنگ در سه پیکار جمل، صفین و نهروان صورت پذیرفته است. دستاورد این تحقیق را می توان به دو بخش اصلی تقسیم کرد . بخش اول، استخراج سوالات کلیدی جنگ عادلانه در نظریات متعارف و بخش دوم پاسخگویی به آن از منظر سیره نظامی امیرالمومنین(ع) است. در بخش اول، سوالاتی مانند از سوی چه کسی؟ (رسمیت )، چرایی؟ (علّت عادلانه)، چه زمانی؟ (ضرورت)، با چه هدفی؟ (آرمان حقطلبانه ) و چگونه؟ (رفتار عادلانه) مطرح میشود. در بخش دوم با عرضه آن سوالات به سیره نظامی علوی، این نتیجه حاصل میشود که مرجع رسمی صدور فرمان جنگ، کسی جز خلیفه مشروع مسلمین نیست. علّت جنگ را می توان اخلال در امنیت و بروز شکاف اجتماعی ناشی از بیعت شکنی عنوان کرد. جنگ در سیره امیرالمومنین(ع) به ندرت ضرورت مییابد و تساهل حضرت علی(ع) به حدی است که تنها پس از آنکه دشمنان به شمشیر دست می بردند، جنگ را به عنوان آخرین گزینه ممکن برمیگزیند . به طور کلی هدف از جنگ را می توان مقابله با انحراف ها و کجروی های جامعه دانست. در پاسخ به سوال رفتار عادلانه نیز می توان گفت، سیره حضرت در جنگها به گونه ای است که هرگاه دشمن، شمشیر بر زمین میگذاشت در امان بود و حرمت زنان، مجروحان و اسیران حفظ می شد.

Indicators of Just War in Amir alMu'minin's (a.s.) Sire Military

The just war is one of issues that Is discussed in the ethics of war and Looking for to limit the scope of war and the resulting destructive consequences. This issue has been neglected in Islamic thought .In this research Indicators of just war has been extracted with focuses on the wars of Amir alMu'minin. This research examines just war on two areas of the right to war and Act of war, The Battle of the Jamal, Siffin and Nahrawan have been studied. The achievement of this research can be divided into two main sections. The first part is the extraction of key questions of just war in conventional theories, and the second part is answering it from Amir alMu'minin's (a.s.) Sire Military .first section, Include this questions: By whom? (Authority), why? (Fair Cause), when? (Necessity), with what purpose? (Right Intent), and how? (Fair Behavior). In the second part, the answers to previous questions is extracted from Amir alMu'minin's (a.s.) Sire.