تحلیل تحول آراء تفسیری مفسران با تکیه بر مولفه ایدئولوژی

سیری در تفاسیر قرآن نشان می‌دهد درک مفسران پیشین در برخی از آیات با فهم‌های دوره‌های پسین متفاوت است. همین تفاوت‌هاست که این پرسش را پیش می‌کشد اساساً چرا چنین اختلاف‌نظر و تحول آرائی در فهم و تفسیر برخی آیات قرآن بوجود می‌آید؟ و چگونه می‌توان تبیین و توضیح علمی برای چنین رخدادی ارائه کرد؟ د‌ر پاسخ به این پرسش، محققان قرآنی غالباً از عوامل معرفتی سخن گفته و کمتر به عوامل غیرمعرفتی پرداخته‌اند. از جمله عوامل غیر‌معرفتی تاثیرگذار در تحول آراء مفسران، مفهوم ایدئولوژی مطرح در علوم اجتماعی است. در این پژوهش، تحول صورت‌گرفته در تفسیر آیاتی از قرآن در دوره معاصر، نسبت به دور‌ه‌های پیشین با استفاده از مفهوم ایدئولوژی بررسی شده است. نتایج از این قرار است که شکل‌گیری ایدئولوژی‌های جدید، از جنبه‌های مختلف به تحول در فهم مفسران معاصر انجامیده است.

Analysis of Alteration in Exegetic Viewpoints of Exegetes with Emphasis on Ideology

Study on Quranic exegeses demonstrates that previous exegetes’ understanding of some verses is different to subsequent ones. These distinctions raise a question that why these disagreements and alteration of viewpoints appear in comprehension of Quran. How one can explain this phenomena in a scientific manner? To answer to this question, Quranic researchers often examine epistemic factors and pay less attention to nonepistemic ones. One of the effective nonepistemic factors of alteration in exegetes’ viewpoints is concept of ideology in social sciences. In this essay, alteration done in contemporary exegeses of some verses has been reviewed with relation to previous periods by usage of concept of ideology. The outcome is that constituting new ideologies lead to alteration in contemporary exegetes’ understanding from several aspects.