تواتر قرآن؛ حقیقت، محدوده و زمینه‌های روی آورد به آن

از دیرباز، تواتر قرآن از جمله مسائل بنیادین علم قرائت بوده که به دلیل طرح پاره‌ای مسائل پیرامونی، کیفیت آن به خوبی فهم نشده است؛ برخی در مسیر دفاع از قرآن و انگیزش مذهبی، قائل به تواتر قرائت‌ها شده و بعضی نیز تواتر قرآن را به میزان معینی از آیات محدود نموده‌اند. همچنین در دوران معاصر، برخی از مفسران و محققان تنها قرائت حفص از عاصم را متواتر و شایسته اعتنا قلمداد نموده و به سایر قرائات وقعی ننهاده‌اند. پژوهش حاضر در راستای تبیین این مسئله، کاربرد تواتر را در سه حیطه تواتر نص قرآن، تواتر قرائت‌های هفت یا ده‌گانه و نیز تواتر قرائت حفص از عاصم مطرح نموده و کوشیده است با نگاه تاریخی ‌ـ ‌تحلیلی و با طرح و نقد دیدگاه‌های مختلف، تصویر واضحی از تواتر قرآن و چگونگی آن ارائه نماید. در نهایت با تاکید بر لزوم تواتر قرآن، این نتیجه به دست آمده که منظور از این تواتر، تواتر سیاهه قرآن است که مهم‌ترین ضابطه پذیرش هر قرائت بوده و منحصر به قرائت حفص از عاصم نیست.