بازشناسی مفهوم تعمّق در گستره آیات و روایات

برخی از نویسندگان مدّعی هستند که با توجّه به اینکه واژه «تعمّق» در منابع لغوی کهن، بار معنایی نکوهیده‏ای دارد و در بعضی از روایات اهل بیت (ع) از آن با مذمّت یاد شده، این واژه در کلام معصومین(ع) معنای مذمومی دارد. درباره برداشت گروهی از دانشمندان در ممدوح دانستن معنای «متعمّقون» در روایت امام سجّاد (ع) نیز عدّه‌ای بحث کرده و آن را تحلیلی ناصواب و ناشی از غفلت آنان در معنای تعمّق و دیگر قراین حدیث برمی‏شمرند. این مقاله به بازشناسی مفهوم «تعمّق» اختصاص دارد و نگارندگان پس از مفهوم‏شناسی این واژه و تحلیل تبارشناسانه تعمّق و خانواده حدیثی آن، به تفحّص از قراین درونی و بیرونی روایت امام سجّاد (ع) می‌پردازند. در ادامه مقاله نیز وجوه مخاطبان و سطوح معنایی در قرآن کریم، سیره معصومین (ع) در پاسخ‏دهی به مسایل اعتقادی و محدوده تفکّر در ذات و صفات الهی بررسی می‌شود تا تمایز تعمّق و ژرف‌اندیشی ضابطه‌مند با تعمّق فرونگر و کج‌اندیش در کلام معصومین (ع) مشخّص شود. واژگان کلیدی: تعمّق، آخر الزّمان، ژرف اندیشی، عقل فرونگر.