جستاری در رویکرد علامه طباطبایی به نقش «زبان» در قرآن کریم با محوریت نمودهای گفتاری

در علم زبان شناسی، رویکردهای مختلفی به «زبان» وجود دارد و برای زبان در این رویکردها، نقش های گوناگون تعریف می شود. صورت‌گرایان معتقدند قوه نطق، موهبت ذاتی بشر است که انسان با آن متولد می شود و پدیده ای ذهنی و ابزاری است که عملکرد ذهن بشر را منعکس می کند؛ اما کارکردگرایان، زبان را پدیده ای اجتماعی و وسیله ارتباطی می دانند و معتقدند که صورت های زبانی، خلق و فراگرفته می‌شوند تا در خدمت نقش ارتباطی زبان باشند. این پژوهش کوشیده است رویکرد تفسیری علامه طباطبایی به ماهیت «زبان» را باروشتحلیلی و با محوریت آیات مشتمل بر پرکاربردترین نمودهای گفتاری زبان مانند قول، کلمه، لسان، نطق و بیان مورد بررسی قرار دهد. به اجمال می توان اذعان داشت که وی به هر دو نقش«زبان» یعنی وسیله ارتباطی و نیز ابزار بیان اندیشه بودن، معتقد است؛ اما ماهیت آن را امری فطری دانسته و تعلیم آن به بشر را یک الهام الهی و تنها مخصوص انسان تلقی می نماید. یکی از دستاوردهای پژوهش حاضر، تایید این نظریه زبانشناسی است که «زبان» قوه فطری و استعداد ذاتی است که با انسان متولد می‌شود و این توانش با قرار گرفتن انسان در ظرف اجتماع، به کنش های گوناگونی مانند گفتار منجر می گردد.

study of the approach adopted by allameh tabataba’i to the role of language in the holy qur’an with a focus on verbal instances

in linguistics, there are various approaches to the nature and use of language each defining a certain role for it. formalists believe that the speaking ability is an innate gift with which human beings are born. to those scholars, language is a cognitive phenomenon or a tool that reflects mental processes. pragmatists, however, consider language as a social phenomenon and a means of communication. they believe that linguistic forms are created and acquired to serve communicative purposes. the present research is an attempt to elaborate on allameh tabatabai’s interpretive approach to the nature of language. it is conducted through an analytical method with a focus on the qur’anic verses that contain the most widely used lexical manifestations of language such as qhowl, kalemeh, lesan, notqh and bayan. the study generally shows that he believes in both roles of language, namely a means of communication and a means of self-expression, but he considers it innate by nature. according to him, the language capacity is a divine inspiration given exclusively to man. an important contribution of this study is the confirmation of the hypothesis that language is a natural gift and an innate competence born with a child. by flourishing in the social context, this competence turns into various performances such as speech.