الگوی مطلوب مدیریت احساس ترس مذموم از دیدگاه قرآن

ترس یکی از مهمترین حالات و کیفیت‌های روح بشر است که از طرفی موجب صیانت از نفس و بقای انسان می شود و از طرف دیگر ترس و صفت آن جبون یک موضوع اخلاقی است؛ لذا قسمی از آن می تواند ممدوح و قسمی دیگر می‌تواند مذموم باشد.هدف این پژوهش بررسی ترس‌ مذموم و ارائه مدیریت آن از منظر قرآن در دو حیطه نظری(شناختی) وعملی( رفتاری-کنشی) است. از منظر قرآن، ترس از فقر، ترس از مرگ و ترس از غیر خدا، ترس مذموم است. در این نوشتار آیات مرتبط با ترس مذموم به روش کیفی تحلیل متون، شناسایی، استخراج، مقوله بندی و تحلیل شده است. برای اصطیاد مدیریت احساس ترس، از روش متعارف در علوم اسلامی و با رعایت ضوابط و قواعد تفسیر در فهم قرآن استفاده شده است. در حیطه نظری، مدیریت احساس ترس با ارتقاء شناخت و بینش از طریق تقویت ایمان، تعمق در توحید، حکمت الهی و توکل، تقویت و اصلاح نگرش‌هایی چون آزمون محور دانستن دنیا، مالکیت حقیقی خداوند، نگاه مثبت به مرگ قابل تحقق است. در حیطه عملی (رفتاری) با انجام اعمال و رفتارهای مبتنی بر مبانی دینی مانند صبر، انفاق و صدقه، زیارت قبور، نگارش وصیت‌نامه، غیرت می‌توان بر ترس‌های مذموم غلبه نمود. بر اساس این پژوهش بینش و نگرش‌های دینی، تقید به ایمان، اهتمام به فضایل اخلاقی و رفتاری در مدیریت ترس‌های مذموم بسیار موثر است.