بررسی سندی و دلالی روایت علو و ارزیابی استناد به آن در تعامل با غیرمسلمانان

چگونگی رفتار و تعامل با غیرمسلمانان همواره از اهمیت خاصی برخوردار بوده است. این اهمیت در دوران جدید و پس از افزایش تعاملات پیروان ادیان مختلف با یکدیگر مضاعف شده است. یکی از احادیثی که توسط محدثین فریقین نقل شده و مورد استناد دانشمندان و فقهای مسلمان در صدور احکامی پیرامون تعامل با غیرمسلمانان و به صورت اخص، اهل کتاب قرار گرفته، روایت «الْاِسْلَام ُیعْلُو وَ لَایُعْلَی عَلَیه» است؛ عبارتی که گاه به روایت علو از آن یاد می‌شود. پژوهش حاضر با هدف تبیین صحیح این روایت با بهره‌گیری از اصول نقد و فهم حدیث، به اعتبارسنجی سندی و بررسی دلالی این روایت پرداخته و به این نتیجه دست یافته که از نظر سندی چه از طرق منقول در شیعه و چه اهل سنت دارای ضعف است. افزون بر این، برداشت مشهور از روایت و همچنین تطبیق آن بر برخی مصادیق، با چالش‌های جدی مواجه است. بر فرض صحت صدور، مفهوم صحیح این روایت برتری اسلام از منظر اندیشه و استدلال نسبت به سایر ادیان است. بنابراین، استفاده از این روایت با هدف صدور احکامی که حقوق طبیعی و بشری غیرمسلمانان را نقض، کرامت‌شان را مخدوش و از این طریق موجب برتری مسلمان را فراهم آورد، هم با روح حاکم بر قرآن و فلسفه بعثت پیامبر اسلام (ص) متضاد است و هم از منظر اخلاقی و عقلانی توجیه‌ناپذیر می‌نماید.

a document study and causal analysis of the hadith of superiority and evaluating its citation in interaction with non-muslims

critical analysis of discourse is a method of clarifying the ideology of power discourse in political-social affairs and it has many linguistic and descriptive tools which can be useful in many sciences including ahadith like translating and recognizing unfamiliar and dark terms. but because the needs and methods vary in different sciences, it is therefore necessary to identify, localize, or remove some of the foundations that affect the analysis tools. one of these basics is “order of discourse” that relates to the topics of the day and the analyst is familiar with the discourse. and this feature does not exist in the hadith texts for the scholar. therefore, by choosing the method identification nodel paint and find a presupposition and dynamic synehronic study and find a paradigmatic axis and syntagmatic axis and find a old information and new information…. this research has proposed methods for discourse recognition. and at the same time correcting or removing issues related to this basis.