تحلیل ابهام صبر موسی (ع) در آیات قرآن بر مبنای اصل تشابک دلالتی

صبر موسی (ع) از موضوعاتی است کهدر قرآن به انحاء گوناگونی با آن برخورد شده است. در آیه 67 کهف، به عدم استطاعت موسی بر صبر تصریح شده و مدلول برخی آیات مانند آیه 15 سوره قصص نیز، این موضوع را تایید می نماید؛ اما آیات فراوانی نیز در قرآن موجود است که چارچوب صبر موسی را در شئونات مختلف حیات و رسالتش به نمایش می گذارد. افزون بر این، دیدگاه های متفاوت مفسران در تبیین مفهوم عدم استطاعت موسی بر صبر نیز به این ابهام، افزوده است. تشابک دلالتی که به پیوستگی و درهم‌تنیده بودن دلالت‌های آیات قرآن اشاره دارد، یکی از راه‌های رفع ابهام موجود میان این آیات است. این مقاله تلاش نموده از رهگذر تشابک دلالتی و با روش توصیفی‌ تحلیلی، چیستی صبر موسی را تحلیل نموده و پرده از ابهام صبر موسی در قرآن بردارد. رهیافت ها حاکی از آن است که تشابک دلالتی، سطوح بالایی از صبر و صلابت موسی را در مراحل مختلف زندگی و به‌ویژه امر رسالت، نمایان می سازد و قرائن موجود در آیات نشان می دهد که استطاعت نداشتن، ناظر به مفهومی خاص و دوره ای خاص بوده و از مقام والای صبر موسی (ع) نمی‌کاهد.

Analysis of the suspected impatience of Moses from the viewpoint of the Quran and an evidential framework

DOR: https://dorl.net/dor/20.1001.1.22516026.1399.10.22.3.6 The patience of Moses has been expressed in the Quran in different ways. Verse 67 in the chapter “The Cave” explicitly refers to his lack of ability to be patient. Some other verses such as verse 15 in the chapter “The Stories” implicitly point to this issue. There are, however, a great number of verses that display his patient behavior in various aspects of his life and prophethood. The different approaches adopted by interpreters toward the inability of Moses to be patient have added to the doubt and ambiguities in this case. These suspicions can be resolved by taking a resort to the evidential framework which is based on the integrity and interrelationship of the Quranic verses. This study seeks to analyze the issue of Moses’s patience and remove the ambiguities in this regard. The research is conducted by analyzing a body of intertwined pieces of evidence from the Quran through the descriptiveanalytic method. As the results show, this integral framework of evidence is suggestive of a high degree of patience practiced by Moses in various situations especially in the fulfilment of his divine mission. Besides, as the evidence indicates, the verses implying his lack of patience are related to certain cases in certain situations and they are by no means adequate to downgrade the sublime patience of Moses.