بررسی شیوه‌های محقق حلّی در اعتبارسنجی احادیث ضعیف با تکیه بر کتاب «المعتبر فی شرح المختصر»

عقیده به ناکارآمدی نظام اعتبارسنجی حدیث‌پژوهان پیشین و ابداع نظام اعتبارسنجی نوین در حلّه، سند را به عنوان مهمترین عامل در اعتبار روایات مطرح کرد. ارمغان این سبک از ارزیابی، مواجهه با چالش‌هایی بود که ناشی از محوریت ویژگی‌های راوی در اعتبارسنجی روایات بوده است. از جمله این چالش‌ها، روبرو شدن با حجم زیادی از روایات ضعیف است. این مقاله درصدد است تا تدابیر و راهکارهای محقق حلّی را در تعامل با احادیث ضعیف بررسی کند و میزان اعتماد وی را در بکارگیری این روایات بسنجد. نتیجه آنکه محقق حلّی در برخورد با روایات ضعیف، از آنجا که دغدغه اصلی وی حجیّت بوده، از راهکار «تجمیع قرائن» در اعتباربخشی به دسته‌ای از این روایات استفاده کرده و از قرائنی چون عمل اصحاب، ثقه بودن راویان، سلامت روایت از وجود معارض، موافقت با احادیث صحیحه و مطابقت با «نظر» و «اصل» استفاده کرده است. البته پس از اعتباربخشی، از این روایات نه به عنوان یک دلیل مستقل، بلکه به عنوان شاهد و گواه بهره گرفته است.

The procedures adopted by Muhaqeq Hilli to evaluate poor Hadiths on the basis of the book “Al-Mo’tabar fea Sharhel Mokhtasar”

DOR: https://dorl.net/dor/20.1001.1.22516026.1399.10.22.13.6 Reference emerged as the most important variable of validity for Hadith when a new validation system was innovated in Hilla as a reaction to the previous one that was thought to be inefficient. The new system began to face certain challenges because, until that time, the validation of Hadith was based on the characteristics of Hadith narrators as a central issue. A major challenge was posed by the numerousness of poor Hadiths. This research aims to examine the procedures used by Muhaqeq Hilli to handle those poor Hadiths and measure the reliance that he puts in them. As the results indicate, since Hilli’s major concern was the validity of Hadiths, he embarked upon collecting and reconciling pieces of evidence to give validity to a group of Hadiths. In this regard, he used certain variables including the acts of the prophet’s companions, authenticity of the quoters, the degree of Hadith veracity due to the absence of contradictory statements, congruity with correct quotations, and agreement with common sense and principles. After validating a group of Hadith with these variables, Hilli started to use them just as evidential hints not as principles.