بررسی اعتبار معرفت شناختی تخیّل خلاق در حوزه فهم آیات قرآن

بنا بر یافته های روان‌شناسان و متخصصان علوم مغز و اعصاب، تخیّل نیروی پیش برنده تعقل آدمی است که امکان خلق تصاویر جدید و ایده های نو را در ذهن ایجاد می کند. تفسیرگر انسانی قرآن می تواند با استفاده از این نیروی خلاق در کنار نیروی تفکر و تذکر مسبب طرح مسایل جدید و کشف اطلاعات مفید فراگرد فهم آیات مختلف باشد؛ مشروط به این که مفسر بتواند مرزهای مفهومی بین تفکّر، توهّم، تخیّل خلاق و خیالات و اوهام باطل را به درستی بازشناسد و با استفاده از همه منابع معرفتی در دسترس، تفسیری به دور از رای شخصی، پیش داوری و خیال زدگی ارائه دهد. آنچه در این گفتار آمده است اجمالاً نتیجه تحلیل و تطبیق داده های علمی موجود در دو حوزه تخیّل خلاق و فهم و تفسیر آیات است که به طور مشخص از ظرفیت بالای کاربرد آن نیروی خلاق و منبع الهام بخش در حوزه فهم و تفسیر آیات خبر می دهد؛ مواردی چون کاربرد تخیّل مفسّر در تفسیر بیشتر آیات از قبیل آیات مربوط به آفرینش انسان، مرگ و عالم پس از مرگ؛ نقش تخیّل در ترسیم ذهنی روابط همنشینی و جانشینی واژگان قرآن؛ تجسّم هر آیه در شبکه آیات خویشاوند و هم موضوع؛ تصویرسازی ذهنی مفسّر از حوادث گذشته با تکیه بر منابع معتبر تاریخی و نقلی از نتایج مهم این تحقیق اند.