ابعاد خردمندی از دیدگاه قرآن‌کریم و اصول تربیتی منتج از آن

هدف پژوهش حاضر، ارائه اصول آموزش خردمندی بر مبنای ابعاد خرد در اندیشه‌ی اسلامی است. برای رسیدن به این هدف، دو گام برداشته شده است. در گام اول دیدگاه قرآن‌کریم (به‌عنوان منبع اصلی دین اسلام) در مورد خرد، از طریق روش تحلیل‌مفهومی مورد بررسی قرار گرفته است تا ابعاد خرد از دیدگاه قرآن‌کریم مشخص شوند. از جمله ابعاد خردمندی از دیدگاه قرآن «تفکر (در آیات تکوینی یا شگفتی‌های آفرینش)»، «علم‌گرایی (پشتوانه‌ی علمی) و دوری از پندارگرایی»، «ذکر (هوشیاری)»، «آزاداندیشی و پرهیز از تقلید»، «غربال‌گری و پیروی از بهترین»، «پندآموزی و عبرت‌پذیری»، «آینده‌نگری و عاقبت‌اندیشی»، «انسجام وجودی (هماهنگی علم و گفتار با عمل و رفتار)» و «تقوا (خویشتن‌داری)» است. در گام دوم، با روش تحلیل‌استنتاجی، از ترکیب هدف اساسی تربیت از دیدگاه قرآن، که عمل خردمندانه است (مقدمه هنجارین) با ابعاد خرد در قرآن (گزاره‌های واقع‌نگر)، اصول آموزش خردمندی (گزاره‌های تجویزی)، استنتاج و تدوین شدند. از جمله این اصول «آموزش تفکر هدفمند و هدایت‌شده (تعقل)»، «ترغیب به علم-آموزی و اقامه برهان (ذکر دلیل برای امور)»، «تذکر»، «پرورش تفکر نقاد»، «آموزش و زمینه‌سازی برای مقایسه و سنجش و انتخاب بهترین»، «عبرت‌آموزی»، « آموزش تدبیر (ژرف‌نگری و برنامه‌ریزی) و احتیاط»، «التزام عملی به دانش و سخن» و «تقویت اراده» است.

the principle of wisdom education based on the dimension of wisdom in the holy qur’an

the aim of this research is to present the principles of wisdom education based on the dimensions of wisdom in islamic thought. two steps have been taken to achieve this goal. in the first step, the perspective of the holy quran (as the main source of islam) regarding wisdom has been examined through the method of conceptual analysis in order to determine the dimensions of wisdom from the perspective of the holy quran. among the dimensions of wisdom from the perspective of the qur'an are thinking (in the creation verses or the wonders of creation), scientism (scientific support) and avoiding idealism, remembering (vigilance), free thinking and avoiding imitation, screening and following the best, taking lessons, futuristic and future-thinking, existential coherence (harmony of science and speech with action and behavior) and piousness (self-respect). in the second step, with the analytical-inferential method, from the combination of the basic goal of education from the perspective of the qur'an, which is wise action (the introduction of norms) with the dimensions of wisdom in the qur'an (realistic propositions), the principles of wisdom education (proposition- prescriptions), were deduced and compiled. among these principles are teaching purposeful and guided thinking (intellection), encouraging learning and providing evidence (mentioning reasons for matters), remarking, cultivating critical thinking, teaching and grounding for comparing and assessing and choosing the best, edification, teaching tact (to think deeply and planning) and prudence, practical commitment to knowledge and speech and strengthening the will and refining the self.