تربیت متعالی در دیدگاه امام محمد غزالی و آبراهام مازلو

این پژوهش با روش تحلیل محتوای کیفی و به شیوه استقرایی کوشیده است با بررسی آراء و افکار امام محمد غزالی اندیشمند و عارف مسلمان قرن پنجم هجری و آبراهام مازاو روان‌شناس انسان‌گرای قرن بیستم مدل تربیتی آن دو را برای دستیابی به بالاترین مراتب تعالی بررسی و مقایسه نماید. جامعه آماری پژوهش، آثار دو اندیشمند شامل کتاب‌ها، مقالات و سخنرانی‌هاست. بررسی نشان می‌دهد که نظام تربیتی این دو، اشتراکات و نیز تفاوت‌هایی دارد. مهمترین تفاوت در تعیین هدف غایی از تربیت متعالی است که غزالی آن را هدفی اخروی می‌داند. در شیوه تربیتی غزالی، بر اعتدال، ایجاد عادت به عمل نیک، و حضور مربیان فرهیخته تاکید شده است؛ درحالی‌که مازلو بر ارضای سلسله مراتب پایین‌تر نیازها، و تکیه بر خلاقیت و آزادی فردی تاکید می‌کند. اگرچه ارزیابی نشان می‌دهد که نظام تربیتی غزالی از انسجام بیشتری برخوردار است اما تاکید بر خلاقیت و آزادی انتخاب آن‌چنان که در دیدگاه مازلو وجود دارد همزمان با حضور مربیان متعالی به عنوان الگوی متربیان، می‌تواند به کارآمدتر شدن این نظام کمک ‌کند.

transcendental training from point of view of imam-muhammad al-ghazali and abraham maslow

this research has tried the method of contend analysis and inductive method to investigate opinions and thoughts of abu-muhammad al-ghazali-philosopher and wise person in the fifth century (ah) and abraham maslow-humanistic psychologist in the 20th century to compare the training model they presented aiming for the human to attain highest levels of transcendence. the statistical population under study is the works of these two thinkers, including the books, letters and lectures. study shows that training system of these two philosophers have many similarities and differences. the most important difference is the eventual aim of transcendent training which al-ghazali identifies as an otherworldly aim. al-ghazali’s methodology emphasizes on moderation, making proper habits and advantage of having superior teachers. on the other hand maslow emphasizes on fulfilling lower level needs and relying on person’s creativity and freedom. although al-ghazali’s training system seems to be more organized, this research finds the combining use of creativity and freedom of choice with benefit of having superior teachers to be helping this system become more effective.