مدلولات تربیت عقلانی در هندسه معرفت‌شناختی ابو حامد غزالی و صدرالمتالهین

هدف پژوهش حاضر، تحلیل تطبیقی بنیان‌های معرفت‌شناختی بر اساس دیدگاه‌های غزالی و ملاصدرا و استنتاج مدلولات آن در حوزه‌ی تربیت عقلانی با تاکید بر اهداف، اصول و روش‌های تربیتی آن است. یافته‌های حاصل حاکی از این است که نخست هر دو صاحب‌نظر در زمینه امکان کسب معرفت شناخت حقایق جهان هستی را برای همه‌ی انسان‌ها میسر می‌دانند. همچنین با توجه به نظراتی که پیرامون منابع معرفتی که هر یک ارائه می‌دهند به‌تبع آن روش‌های کسب معرفتی گوناگونی پیشنهاد داده‌اند. با توجه به این مبانی، مدلولات تربیت عقلانی در قالب اهداف، اصول و روش‌های تربیتی قابل استخراج است. برخی از اهداف از دیدگاه غزالی عبارت‌اند از: منطبق بودن علوم با واقعیات، گذر از معرفت عقلانی به معرفت وحیانی و...برخی از اصول عبارت‌اند از: تحصیل معرفت وحیانی، تکیه بر شواهد علمی، خودشناسی و خلوت‌گزینی، و.... پاره‌ای از روش‌های تربیتی شامل: علم‌آموزی، الگوسازی، مشورت با خردمندان، غفلت زدایی و... پاره‌ای اهداف ازنظر ملاصدرا عبارت‌اند از: تلاش در جهت عروج نفس به عالم عقل، ارتحال از عالم عین به عالم علم، ارائه علوم بر اساس سلسله‌مراتب؛ و بعضی از اصول تربیت عقلانی عبارت‌اند از: اندیشه ورزی و تعقل، کمال یابی، تکیه بر شهودگرایی در آموزش معارف و... . برخی از روش‌های تربیتی شامل: اشتداد وجودی (صیرورت)، پرهیز از سطحی‌نگری و آینده‌نگری، تکیه بر شهودگرایی و پرهیز از تجربه‌گرایی محض، توجه به روش‌شناختی‌های مختلف مطالعات علمی و تکیه بر دروس مفاهیم کانونی.

The Purports of Intellectual Education in the Epistemological Geometry of Abu Hamed Ghazali and Sadr alMutallah

The purpose of the present study is a comparative analysis of epistemological foundations based on the views of alGhazali and Mulla Sadra and the deduction of its models in the field of rational education with emphasis on its educational goals, principles and methods. The findings suggested that both scholars first consider the possibility of acquiring knowledge of the facts of the universe available to all human beings. According to these principles, the modules of rational education can be extracted in the form of educational goals, principles and methods. Some of the goals from alGhazali’s perspective are: Transition from rational knowledge to revelation knowledge and ... Some principles are: Revelation, relying on scientific evidence, etc. Some of the educational methods include: learning, modeling .... Some of the goals of Mulla Sadra’s view are: trying to ascend the soul to the realm of intellect, transforming from the real to the realm of science ... and some of the principles of intellectual education are: thinking and reasoning, perfectionism, and so on. Some of the educational methods include: being existential, relying on intuition and avoiding pure empiricism, paying attention to different methodologies of scientific studies, and relying on core concepts courses.