برنامه درسی اجراشده در نظام تربیتی امام صادق علیه‌السلام: حاکمیت توحید و اخلاق

برنامه‌درسی اجراشده، مجموعه اقدامات و فعالیت های فرایند یاددهی یادگیری است که بین مربی و متربی در محیط واقعی تربیتی به‌اجرا درمی آید. الگوگیری از شیوه های عملی امامان علیهم السلام در تعلیم‌وتربیت، به‌ویژه امام صادق علیه‌السلام در نقش سردمدار تربیت اسلامی ایدئال، برای رسیدن به برنامه‌درسی توحیدمحور و مبتنی‌بر آموزه های اصیل اسلامی ضرورت دارد. این پژوهش با استفاده از سه روش پژوهش تاریخی،  تبیین گزاره‌ها و معکوس‌سازی، با بررسی جوامع حدیثی و سایر منابع تکمیلی و همچنین شرح، تبیین و تفسیر آن احادیث در زندگی امام جعفر صادق علیه‌السلام و دیدگاه‌های تربیتی ایشان به‌طور عام و برنامه‌درسی اجراشده ایشان به‌طور خاص را استخراج و آنها را از دو منظر تحلیلی و ترکیبی تبیین کرده است. از نگاه تحلیلی، 16 مقوله درقالب عناصر چهارگانه هدف، محتوی، روش های یاددهی یادگیری و ارزشیابی در برنامه‌درسی اجراشده امام صادق علیه‌السلام، نظیر جانشین‌سازی شاگردان مستعد در هدایت کلاس درس، ایجاد زمینه تحقیق و تفحص، اهمیت آزاداندیشی در تعلیم‌وتربیت، نظام ارزشیابی از شاگردان و جایگاه معلم و... شناسایی‌ شده است. در نگاه ترکیبی، حاکمیت توحید و اخلاق در سراسر برنامه‌درسی اجراشده در نظام تربیتی امام صادق علیه‌السلام تبیین شده است. الزامات حرکت نظام آموزشی به سمت الگوگیری از برنامه‌درسی اجراشده امام صادق علیه‌السلام در پایان مطرح شده است.

The Implemented Curriculum of the Educational System of Imam Sadigh (PBUH): the Domination of Monotheism and Morality

The implemented curriculum contains teachinglearning procedure performed between the instructor and the learner in an actual educational environment. Taking models from Imams’ practical approaches to education, especially that of Imam Sadigh (P B U H) as the forerunner of the ideal Islamic education is necessary for achieving a pure Islamicoriented and monotheist curriculum. Having employed three methods including historical research, explanation of propositions, and using reverse order, this research reviewed Hadiths and supplementary resources as well as their interpretations related to the life and sayings of Imam Sadigh and his general educational approaches and the curriculum he has run practically. The researchers have identified and explained these findings using analytical and combinational perspectives. 16 categories in the form of objectives, content, teaching–learning process, and evaluation are identified in Imam Sadigh’s implemented curriculum including training successors from talented students to lead the class, creating the situation for investigation, the importance of freethinking in education, the evaluation system of the learners and the position of teachers, etc. In terms of combination method, the rule of monotheism and ethics can be observed in the implemented curriculum of Imam Sadigh’s educational system. The requirements of movement of the educational system of the country towards receiving its model from Imam Sadigh’s implemented curriculum is presented in the end.