مطالعه کورتکس اووییدهای آهن دار سازند شیشتو و بررسی نقش فعالیتهای میکروبی در تشکیل آنها

رسوبات آهن‌دار متعلق به دونین پسین و عمدتاً به سن فامنین در ایران مرکزی دارای گسترش وسیعی است. طبقات آهن‌دار معمولاً واجد اوویید و آنکوییدهای غنی از آهن هستند و بدین علت به عنوان لایه‌های آهن‌دار اوولیتی شناخته می‌شوند. آهن عمدتاً به صورت هماتیت در سنگهای گرینستون، پکستون و به ندرت در گلسنگها نهشته شده است. هماتیت به صورت پوشش خارجی ذرات مختلف اینتراکلست و بیوکلست و یا اووییدهای از قبل تشکیل شده و همچنین به صورت ذرات پراکنده در ماتریکس سنگ دیده می‌شود. اغلب دانه‌های آهن‌دار اوولیتی دارای پوششی با لامیناسیونهای هم مرکز هستند که بین آنها میکرولامینه‌هایی از جنس رس و ذرات آلومینوسیلیکات دیده می‌شود. برخی لامینه‌ها به صورت موج‌دار (غیر مسطح) و ناپیوسته (منقطع) بوده و دارای ضخامت 2 تا 5 میکرون هستند و در واقع ظاهری شبیه رشد میکروبی سازنده آنکوییدها دارند. لامینه‌های با شکلهای لوله‌ای، چندین لایه از مراحل رشد میکروبی را در اطراف هسته نشان می‌دهند. ویژگیهای میکرومورفولوژیک و مینرالوژی دانه‌های اوولیتی دلالت بر نقش اساسی عامل بیوژنیک در تمرکز ذرات آهن به دور هسته دارد. این عامل بیوژنیک می‌تواند از طریق فرآیندهای شیمیایی و یا فیزیکی سبب جذب شیمیایی آهن یا به تله انداختن ذرات آهن‌دار از آب دریا شود. علاوه بر وجود فعالیتهای میکروبی عامل مهم دیگر برای تشکیل اووییدهای آهن‌دار، وجود fe به میزان کافی در محیط رسوب‌گذاری است که منشا آن می‌تواند مستقیماً از طریق فعالیتهای ولکانیک زیردریایی بوده و یا از طریق هوازدگی و فرسایش سنگهای آهن‌دار موجود در خشکی و حمل آن به حوضه رسوبی باشد.