تاریخچه رسوب‌گذاری و تکامل دیاژنزی نهشته‌های تبخیری سازند ساچون در برش تاقدیس سیاه، جنوب شرق سروستان

سازند ساچون (پالئوسن ائوسن پیشین) در برش تاقدیس سیاه واقع در جنوب شرق سروستان، از 3 واحد سنگ‌شناسی تخریبی، مارن کربناته و تبخیری تشکیل شده است. نتایج بررسی‌های واحد تبخیری به منظور شناسایی محیط رسوبی و تکامل دیاژنزی آن نشان می‌دهد که نمک‌های تبخیری این واحد به صورت سولفات‌کلسیم (ژیپس، بازانیت و انیدریت) بوده‌اند. تبخیری‌های سازند ساچون به صورت اولیه (نوع اول)، ثانویه (نوع دوم) و نوع سوم تشکیل گردیده‌اند. تبخیری‌های اولیه شامل لامینه‌ها و لایه‌های ژیپس می‌باشند که در محیط زیرآبی کم‌عمق (سالینا) و بر اثر تبخیر نهشته شده‌اند. به همراه این رسوبات، میان لایه‌هایی از کربنات‌های محیط لاگونی و سبخایی نیز حضور دارند. تبخیری‌های ثانویه در مراحل دیاژنزی ائوژنز و مزوژنز تشکیل شده‌اند. در مرحله ائوژنز نودول‌های سولفاته با ساخت‌های توری قفس‌مرغی و اینترولیتیکی به صورت جای‌گیری در رسوبات زمینه کربناته مارنی محیط سبخایی رشد کرده‌اند. با تدفین تبخیری‌های اولیه و وارد شدن آن‌ها به مرحله مزوژنز، این رسوبات بر اثر افزایش دما و فشار تحت تاثیر فرآیندهای دیاژنزی انیدریت‌زایی و فشردگی قرار گرفتند. تبخیری‌های نوع سوم یا تبخیری‌های مرحله تلوژنز با رخنمون یافتن تبخیری‌های اولیه و ثانویه، در محیط دیاژنزی متئوریک به وجود آمده‌اند. محصولات دیاژنزی این مرحله شامل آب‌گیری انیدریت و تشکیل کانی نیمه هیدراته بازانیت، ژیپس ثانویه با بافت‌های آلاباسترین، پورفیروبلاستیک، گرانوبلاستیک، تشکیل برش‌‌ها و شیارهای انحلالی، کلسیتی شدن و نیز گسترش رگه‌ها و پر شدن متعاقب آن‌ها با سیمان ژیپس ساتین‌اسپار و زیگمویدال می‌باشند.