بررسی تاثیر بهینه‌سازی توام توزیع آب و الگوی کشت بر درآمد کشاورزان (مطالعه موردی: شبکه قزوین)

با توجه به رشد روز افزون مصرف آب، تخصیص بهینه منابع آب نیاز به توجه بیشتری دارد. در کشور ایران به علت کمبود بارندگی در اکثر حوضه های آبریز و محدود بودن منابع آب، برنامه ریزی به منظور شناخت امکانات و محدودیت های منابع آب با هدف بهره برداری بهینه بسیار ضروری و اجتناب ناپذیر است. مقدار آب تخصیص داده‌شده به شبکه آبیاری قزوین از سد طالقان از گذشته در حدود 255 میلیون مترمکعب بوده است که امروزه، مقدار تخصیص به حدود 120 میلیون مترمکعب در سال کاهش ‌یافته است. بررسی الگوی کشت طی ده سال اخیر نشان می‌دهد ترکیب الگوی کشت، علی‌رغم کاهش آب تخصیص‌یافته، ثابت بوده است. ازاین‌رو کشاورزان برای جبران اقدام به برداشت غیرمجاز از چاه ها نموده‌اند که این موضوع باعث افت شدید سفره آب زیرزمینی شده است. لذا در این مطالعه با هدف حفظ هم‌زمان منابع آب زیرزمینی و افزایش درآمد کشاورزان، به ارائه الگو بهینه توزیع آب و الگوی کشت با استفاده از الگوریتم ژنتیک در قالب دو مدل بهینه سازی الف- توزیع آب و ب- توزیع آب و الگوی کشت پرداخته شده است. نتایج نشان داد در صورت تخصیص 255 میلیون متر مکعب در سال، درآمد شبکه حدود 165 میلیارد تومان بوده که با کاهش تخصیص، درآمد شبکه به حدود 85 میلیارد تومان رسیده است که با بهینه سازی توزیع آب در میان بهره برداران در وضعیت فعلی درآمد شبکه به حدود 110 میلیارد تومان و با بهینه سازی توزیع آب و الگوی کشت درآمد به 156 میلیارد تومان خواهد رسید.

optimal water allocation among agricultural consumers using crop pattern change approach to improve farmers’ livelihood

qazvin plain is one of the areas in the country facing a severe shortage of water. in recent years, after the reduction of water allocation to this plain from taleghan dam, farmers have been digging illegal wells or over-harvesting existing wells in order to maintain their livelihoods. this has adverse effects, including severe depletion of wells, drying of aqueducts, salinity and degradation of groundwater quality, reduced yield of agricultural products, loss of soil quality, imposition of high costs on well owners, creating a major supply problem. drinking water in cities and villages and eventually land subsidence (qazvin regional water authority, 2014). studies show that the cultivation pattern in the last ten years has been almost constant and included wheat products, forage corn, canola, tomato, alfalfa, barley, sugar beet, peas, beans, potatoes, corn and lentils (simiari and mazandaranizadeh, 2017).studies have shown that previous studies have either optimized water distribution or optimized cultivation patterns, but this study compared the differences between the two approaches to farmers’ livelihoods in order to conserve groundwater resources.