برنامه‌ریزی راهبردی توسعه حفاظت محیط‌زیست در اکوسیستم های تالابی (مطالعه موردی حوضه آبخیز تالاب قره قشلاق)

تالاب ها یکی از با اهمیت ترین اکوسیستم های طبیعی کره زمین هستند. منطقه شکار ممنوع و تالاب قره قشلاق از مهم ترین و بزرگ ترین تالاب های اقماری دریاچه ارومیه و یکی از مناطق مهم پرندگان iba در دنیا می باشد. اما متاسفانه در سال های اخیر با توجه به فعالیت های مخرب انسانی با مخاطرات فراوانی مواجه شده است. این پژوهش علمی کاربردی با هدف ارائه برنامه راهبردی توسعه حفاظت محیط‌زیست تالاب قره قشلاق با درنظر گرفتن شرایط و عوامل داخلی و خارجی حاکم بر منطقه و با استفاده از مدل تحلیلی swot به انجام رسید. بدین‌منظور ابتدا عوامل داخلی (نقاط ضعف و قوت) و عوامل خارجی (فرصت‌ها و تهدیدات) محیط تحت بررسی، پس از بازدید میدانی و تکمیل پرسش نامه توسط جامعه آماری و همچنین خبرگان منطقه شناسایی شدند و سپس در قالب جدول های ارزشیابی عوامل داخلی (ife) و ارزشیابی عوامل خارجی (efe) نمره‌دهی و وزن‌دهی گردید. به‌منظور وزن‌دهی عوامل داخلی و خارجی از فرایند تحلیل سلسله مراتبی (ahp) و نرم‌افزار expert choice11 بهره‌گیری شد که ضریب ناسازگاری در تمام مراحل وزن دهی کمتر از 0.1 می باشد. همچنین بر اساس نتایج ماتریس ارزیابی عوامل داخلی و خارجی راهبردهای مناسب تدوین و در نهایت با استفاده از ماتریس (qspm) راهبردها نمره دهی و ارجحیت آن ها تعیین گردید. طبق نتایج به دست آمده 9 عامل قوت و 12 عامل ضعف به عنوان عوامل داخلی و 6 عامل فرصت و 11 عامل تهدید به عنوان عوامل خارجی شناسایی شدند. بر اساس نتیجه ماتریس ارزیابی عوامل داخلی و خارجی موقعیت راهبرد تدافعی پیشنهاد شد. از بین 9 راهبرد تدافعی پیشنهادی راهبرد دوم (wt2)، یعنی «راهبرد تدوین برنامه راهبردی زیست محیطی به منظور  پایش کیفیت و کمیت آب تالاب و کنترل انواع آلودگی ها و  تغییرات کاربری اراضی» با کسب بالاترین امتیاز 2.764 به‌عنوان اولین اولویت برنامه‌ریزی راهبردی مهم برای حفاظت این منطقه حاصل شد. بنابراین مدیریت منطقه پیش از هر اقدامی می‌باید نسبت به ایجاد زمینه‌های توسعه رویکرد حفاظت در منطقه بر اساس تدوین برنامه راهبردی زیست محیطی، برنامه‌ریزی اساسی نماید.