بررسی تاثیر کاربری اراضی و طبقات شیب بر هدررفت عناصر غذایی در رواناب تولیدی با استفاده از باران‌ساز مصنوعی (مطالعه موردی در حوضه آبخیز کاکاشرف-لرستان)

هدررفت عناصر غذایی و کاهش حاصل خیزی خاک از مهم ترین اثرات تخریب خاک است. بنابراین نیاز است که عوامل موثر بر آن در حوضه های مختلف مورد بررسی قرار گیرد. حوضه آبخیز کاکاشرف در استان لرستان از جمله حوضه هایی است که در معرض تخریب قرار دارد. لذا در این حوضه، تاثیر نوع کاربری اراضی (مرتع، جنگل و زراعت) و طبقات شیب (10، 20 و 30 درصد) بر هدررفت فسفر و پتاسیم در رواناب تولید شده ، بررسی شد. در این تحقیق با استفاده از دستگاه شبیه ساز باران، از شش زیر حوضه، تعداد 93 واقعه باران با شدت 36 میلی متر در ساعت و با تداوم 30 دقیقه ایجاد و میزان تلفات عناصر فسفر و پتاسیم ناشی از هر بارش در سه کاربری و سه سطح شیب اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که میانگین هدررفت فسفر در رواناب در سه کاربری جنگل، مرتع و زراعت به ترتیب 0.22، 0.26 و 0.21 میلی گرم بر کیلوگرم خاک و در سه شیب 10، 20 و 30 درصد 0.22، 0.21 و 0.25 میلی گرم برکیلوگرم بود. همچنین میانگین هدررفت پتاسیم در کاربری جنگل، مرتع و زراعت به ترتیب 18.38، 22.32 و 18.71 میلی گرم برکیلوگرم و در سه شیب 10، 20 و 30 درصد به ترتیب 20.74، 18.71 و 19.96 میلی گرم بر کیلوگرم برآورد گردید. تجزیه واریانس اثر کاربری بر هدررفت فسفر و پتاسیم نشان داد که هدررفت فسفر در رواناب در شیب های 10، 20 و 30 درصد و هدررفت پتاسیم در رواناب در شیب 30 درصد معنی دار نبود. ولی اثر کاربری بر مقدار هدررفت پتاسیم در شیب 10درصد در سطح پنج درصد و در شیب 20 درصد در سطح یک درصد معنی دار بود. همچنین اثر شیب بر هدررفت فسفر در کاربری جنگل در سطح یک درصد و زراعت در سطح پنج درصد معنی دار ولی در کاربری مرتع معنی دار نشد.  اثر شیب بر هدررفت پتاسیم در کاربری های مرتع و جنگل معنی دار نبود و تنها در کاربری زراعت معنی دار شد. با افزایش شیب غلظت هدرفت فسفر روند افزایشی و غلظت هدررفت پتاسیم روند کاهشی نشان داد.