نظامیات در ادبیات فارسی: ( مطالعه موردی؛ اسکندرنامه نظامی گنجوی)

از درونمایه‌های قابل اعتنا در آثار ادب فارسی مقوله نظامیّات است. مُراد ما از نظامیات شامل آن اُموری می‌شود که به اَمر و رای نظامی پرداخته می‌شود. نظامی گنجوی از سرایندگان برجسته ادبیات رزمی و بزمی بشمار می‌رود. یکی از آثار برجسته نظامی در حوزه ادبیات رزمی اسکندرنامه است این اثر که در دو بخش ( شرفنامه و اقبالنامه) تدوین شده است شرح جنگاوریهای اسکندر مقدونی است. نظامی در اسکندرنامه سه تصویر متمایز از اسکندر ترسیم می‌کند. در این پژوهش به یکی از این تصاویر پرداخته می‌شود. تصویری که او را پادشاهی صاحب تخت و تاج، ولایت ستان و جهانگیر نشان می‌دهد. اسکندر برای دست یافتن به این همه توفیق در عرصه نظامی از کدام شیوه و شگرد بهره برده است. مولفه‌های کامیابی او در عرصه نظامیگری چه اُموری بوده است. و در نهایت منش شخصی او از کدام ویژگی نظامی بهره مند بوده است. مهمترین یافته‌های این پژوهش جایگاه، اهمیت و امکان بکارگیری اندیشه‌های قدما می‌باشد،مشخص گردید تا زمانی که آدمی از روی غریزه به نبرد می‌پردازد، مولفه هایی از قبیل: انتخاب محل جنگ، نحوه آرایش سپاه، ترکیب جمعیتی سپاه، استفاده از قومیتهای گوناگون در ترکیب لشگر، روحیّه جنگاوری، دادن وعده غنایم جنگی و پاداش مادی، دیده بانی، حفاظت از مناطق تصرف شده، استفاده از حربه رُعب و وحشت افکنی در میان سپاه دشمن، رجز خوانی، عنصر موسیقی یا مارش نظامی، مین گذاری، استفاده از منجنیق، مقابله به مثل، که از شگردهای مورد اِعتنای اسکندر در نبرد با مخالفین بوده به شکلهای نوینی کاربرد خواهد داشت.

Militancy in Persian literature(Case study; Nezami Ganjavi’s Eskandarnameh)

Abstract: One of the major themes in the Persian literature is the subject of militancy. By militancy we mean the errands undertaken for the fulfillment of military orders. NezamiGanjavi is one of the prominent poets in the field of the sagacious literature of Iran. His works are so extensive that cannot be thoroughly discussed in this paper. Hence, in this paper, we've to limit ourselves to the very specific section of Sharafnameh from Ganjavi's Eskandarnameh, Sharafnameh and postpone overall analysis of his seminal works to our upcoming study. Ganjavi presents three different aspects of Alexander’s (Eskandar’s) personality in Eskandarnameh, and only one this aspects is going to be discussed in this paper, one that shows him as a world conquering king and the owner of the thrown and crown. Which techniques and approaches did he apply to reach this level of success and glory in the battle field? What are the main factors which established his triumphant battle field victories? Keywords: Militancy, Eskandernameh, NezamiGanjavi