ارزیابی بازده کاربرد و بهره‌وری سامانه‌های آبیاری سطحی در مزارع منطقه نازلوچای، دشت ارومیه

ارتقاء بهره وری و بازده کاربرد آب به علت محدودیت کمی و کیفی آب در ایران از اهمیت خاصی برخوردار است. این مطالعه به منظور بررسی و تحلیل بازده کاربرد و بهره وری آب در مقیاس مزرعه ای در مزارع دشت نازلوی شهرستان ارومیه و در سال زراعی 95-1394 انجام شد. برای این منظور، پنج مزرعه گندم در کشت پاییزه و مزارع ذرت و کدو (هر کدام دو مزرعه) و آفتابگردان (یک مزرعه) برای کشت بهاره در نظر گرفته شد. روش آبیاری مزارع گندم، سطحی و بصورت نواری انتها بسته و محصولات کشت بهاره روش جویچه ای و با شرایط انتها بسته بود.برای ارزیابی و اندازه گیری بازده کاربرد در هر رویداد آبیاری، عمق آبیاری، پارامترهای هندسی، مقدار تخلیه‌ی رطوبت خاک در ناحیه ریشه قبل از آبیاری  و پارامترهای مربوط به گیاه اندازه گیری شد. در پنج مزرعه زیر کشت گندم، در مجموع 21 رویداد آبیاری انجام شد و تمام آنها پایش و ارزیابی گردید. متوسط بازده کاربرد و انحراف معیار 21 رویداد آبیاری در این پنج مزرعه به ترتیب 30/9%و 5/19 درصد به دست آمد. برای سه محصول کشت بهاره، در مجموع 27 آبیاری ارزیابی گردید که متوسط بازده کاربرد محصولات آفتابگردان، کدو و ذرت به ترتیب 69/3%، 51/5% و 52/5 درصد محاسبه شد. متوسط انحراف معیار بازده کاربرد مزارع کشت بهاره حدود 13/9 درصد به دست آمد که نشان دهنده پراکنش کمتر بازده های کاربرد کشت بهاره نسبت به کشت پاییزه بود. بر پایه نتایج، متوسط بهره وری فیزیکی گندم 1/1 کیلوگرم بر مترمکعب به دست آمد. این شاخص برای محصولات آفتابگردان، کدو (تخم کدو) و ذرت به ترتیب 0/27، 0/17 و 7/02 کیلوگرم بر مترمکعب محاسبه گردید. همچنین متوسط بهره وری اقتصادی گندم 14512/4 ریال بر مترمکعب و متوسط بهره وری اقتصادی آفتابگردان، ذرت و کدو (تخم کدو) به ترتیب 20252/6، 13463/9 و 23305/3 ریال بر مترمکعب محاسبه گردید که نشان دهنده بالا بودن بهره وری اقتصادی کدو (تخم کدو) و آفتابگردان می باشد. بطور کلی مدیریت زراعی در تمام محصولات از نظر کود و سموم مطابق توصیه علمی بود ولی مدیریت آبیاری در مزارع ضعف داشت. از دلایل اصلی کاهش بازده کاربرد آب در مزارع (به ویژه کشت پاییزه)، تسطیح ضعیف مزارع بود که باعث افزایش عمق آب کاربردی در مزارع می شد.

Evaluation of Water Application Efficiency and Productivity of Surface Irrigation Systems in Fields of NazlooChay Region, Urmia

Improving water productivity and irrigation efficiency is important in Iran due to limitations in water quality and quantity. This study was conducted to investigate and analyze application efficiency and water productivity at field scale in NazlooChay plain, located in Urmia province, during 20152016. For this purpose, five wheat fields, as fall planting, and five fields for spring crops i.e. maize and pumpkin (two fields of each) and sunflower (one farm), were studied. Irrigation system in wheat fields was border, while spring crops were furrow irrigated with closed end condition. To evaluate and measure the water productivity and irrigation efficiency in each irrigation event, some parameters were measured including irrigation depth, system geometry, soil water depletion in the root zone before irrigation (SMD) and the plant parameters. In the five wheat fields, a total of 21 irrigation events were performed and all of which were monitored and evaluated. The average of irrigation efficiency and standard deviation in the 21 irrigation events at these five wheat fields was about 30.9% and 19.5 percent, respectively. For the three spring crops, 27 irrigation events were evaluated and the overall average irrigating efficiencies for sunflower, pumpkin (cucurbita) and maize were about 69.3%, 51.5% and 52.5%, respectively. The average of standard deviation in spring plantings was calculated at about 13.9 percent, which indicates that the scattering of application efficiency was less in spring plantings than fall planting. Based on the results, the average of physical water productivity in wheat fields was 1.1 kg/m3. This index for sunflower, pumpkin (Cucurbita) seed and maize was calculated at about 0.27, 0.17 and 7.02 kg/m3, respectively. Average economic water productivity in wheat was 14512.4 Rial/ m3 and for sunflower, maize and cucurbita seed were 20252.6, 13463.9, and 23305.3 Rial/ m3, respectively, which indicated high economic water productivity for sunflower and Cucurbita seed. Generally, the crop management practices in all fall and spring plantings including fertilizer and pesticides applications were based on scientific recommendations, but irrigation management was poor in all farms. One of the main reasons for low application efficiency in these farms (in particular the fall plantings) was the poor field leveling that required high water depths for irrigation of the fields.