عوامل موثر بر توسعه سامانه‌ های نوین آبیاری از دیدگاه کارشناسان جهاد کشاورزی استان ‌های تهران و البرز

کمبود آب یکی از عوامل اصلی محدود کننده توسعه فعالیت‌های کشاورزی به شمار می‌رود. این امر سبب شده است تا مدیریت مزرعه و بهره‌وری از آب زراعی، نیازمند مشارکت هر چه بیشتر کشاورزان در این زمینه باشد، از این رو هدف از انجام این تحقیق، تحلیل موانع و تسهیل‌کننده‌های موثر بر توسعه سامانه های نوین آبیاری می‌باشد. جامعه آماری مورد نظر شامل 70 نفر از کارشناسان جهاد کشاورزی بود که با استفاده از سرشماری، مورد تحلیل قرار گرفتند. داده‌ها با استفاده از پرسشنامه به عنوان ابزار تحقیق جمع آوری گردید و به منظور تجزیه و تحلیل داده‌های جمع آوری شده، از نرم­افزارهای spss و lisrel استفاده شد. برای تعیین پایایی پرسشنامه نیز با استفاده از نرم افزار r ضریب آلفای ترتیبی محاسبه و مقدار آن برای بخش‌های مختلف پرسشنامه 91 درصد به دست آمد که نشان از قابلیت اعتماد داده‌ها در شرایط مشابه دارد. در این تحقیق، به منظور شناسایی موانع و تسهیل‌کننده‌های تاثیر گذار بر توسعه سامانه های نوین آبیاری، از تحلیل عاملی استفاده شد. نتایج تجزیه و تحلیل در قسمت موانع توسعه، منجر به شناسایی پنج مانع تاثیرگذار بر توسعه سیستم‌های نوین آبیاری از سوی کشاورزان گردید. این موانع عبارت بودند از آگاهی کشاورزان، مشکلات فنی، هزینه‌های اجرایی، سیاستگذاری‌های دولتی و رضایت کشاورزان پیشرو. این عامل‌ها به طور کلی 72 درصد از موانع توسعه سامانه های نوین آبیاری را تحت کنترل خود داشتند. تسهیل‌ کننده‌های شناسایی شده هم عبارت بودند از دانش فنی کشاورزان، وضوح مزایای نسبی و نظارت و همکاری سازمان‌ها. این عامل‌ها نیز در کل، توانایی تبیین حدود 40 درصد از واریانس مجموع عوامل تاثیر گذار بر توسعه سامانه های نوین آبیاری را بر عهده داشتند. همچنین به منظور تعیین روابط مستقیم و غیر مستقیم بین موانع و تسهیل‌کننده‌های شناخته شده، از مدل‌سازی معادلات ساختاری استفاده گردید. نتایج این بخش مشخص نمود که آگاهی کشاورزان (87/0= β)، هزینه‌های اجرایی(67/0= β) و رضایت کشاورزان پیشرو (54/0= β) بر توسعه سامانه های نوین آبیاری تاثیر مستقیم دارد. همچنین دیگر نتایج تحقیق نشان داد که روابط غیر مستقیم و ضعیفی بین هزینه‌های اجرایی، رضایت کشاورزان و آگاهی کشاورزان در راستای توسعه سیستم‌های نوین آبیاری برقرار است. مطابق دیگر نتایج به دست آمده، هیچ کدام از تسهیل کننده‌های شناسایی شده، تاثیر معنی‌داری بر توسعه سامانه های نوین آبیاری توسط کشاورزان نداشتند.