بررسی غلظت سرب و کروم در برگ گیاهان جعفری و شاهی در خاک آبیاری شده با آب آلوده

به منظور بررسی تاثیر مقادیر مختلف سرب و کروم موجود در آب آبیاری بر تجمع آنها در خاک و جذب گیاهی (در شاهی و جعفری)، آزمایشی در گلدان هایی با ارتفاع 22 و قطر 28 سانتی متر، به صورت فاکتوریل در قالب کاملا تصادفی، در 3 تکرار و 16 تیمار و بافت خاک لومی در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری در سال 1390 اجرا گردید. تیمارها شامل چهار سطح سرب در آب (0، 500، 1000، 1500 میلی گرم در لیتر از منبع نیترات سرب) و چهار سطح کروم در آب (0، 100، 200، 400 میلی گرم در لیتر از منبع نیترات کروم) به صورت مجزا از هر تیمار و تلفیقی از هر دو تیمار در نظر گرفته شد. نتایج همبستگی نشان داد کاربرد مقادیر مختلف سرب و کروم بر میزان سرب و کروم کل و قابل جذب خاک تاثیر معنی دار داشت. افزایش مقدار سرب باعث کاهش مقدار کروم در لایه سطحی و افزایش میزان سرب کل و سرب قابل جذب خاک تحت کشت شاهی و جعفری شد و همچنین با افزایش مقدار کروم در آب آبیاری و کاهش مقدار سرب در تیمارهای تلفیقی، مقدار کروم کل و قابل جذب افزایش یافت. همچنین نتایج نشان داد که با افزایش غلظت سرب در آب تا حد 1000 میلی گرم در لیتر و بالا رفتن سطح آلودگی خاک ، مقدار سرب در بخش هوایی در مقایسه با شاهد افزایش یافت. در سطوح بالاتر آلودگی مقدار سرب و کروم مقدار آنها در بخش هوایی کاهش یافت. این نتیجه در مورد مقدار سرب به احتمال زیاد به این دلیل است که با افزایش مقدار سرب در بخش زیرزمینی، این عنصر به صورت ترکیبات نامحلول در ریشه رسوب کرده و به بخش هوایی منتقل نشده است. اما در مورد کروم، به دلیل باقی ماندن آن در جایگاه های تبادلی کاتیونی و تمایل به هیدرولیز و جذب سطحی شدن، غیر متحرک می گردد. پیوند کروم به گروه های هیدروکسی در دیواره سلول های ریشه، از جابجایی این فرم یونی بهاندام های هوایی ممانعت می کند. بیشترین سرب تجمع یافته در اندام هوایی سبزیجات نیز در تیمار 1000 میلی گرم در لیتر سرب و بیشترین کروم تجمع یافته در اندام هوایی سبزیجات نیز در تیمار 400 میلی گرم در لیتر کروم اتفاق افتاد. بدیهی است که خطرات بهداشتی قابل توجهی در استفاده از آبهای آلوده برای آبیاری مزارع سبزی و باغ‌های میوه وجود دارد و محصولات به‌دست آمده از این مزارع معضلی را ایجاد کرده که به گفته متخصصان حوزه سلامت فاجعه است.