بررسی نقش فرایند‌ها در ارتقای بهره‌ وری آب کشاورزی ایران

ایران با محدودیت‌های شدید منابع آبی مواجه است و سهم قابل توجهی از این منابع کمیاب در بخش کشاورزی استفاده می‌شود. یکی از مهمترین راهبردهای کاهش تاثیر این محدودیت ارتقای بهره‌وری آب کشاورزی و تقلیل برداشت از منابع آبی کشور است که در این مقاله مورد بحث قرار گرفته است. نوع این تحقیق کاربردی توسعه‌ای و روش آن کتابخانه‌ای و میدانی به شیوه‌های بررسی اسنادی، پیمایشی و اکتشافی است که در آن جامعه آماری شامل کارشناسان و متخصصان دستگاه‌های اداری مرتبط، اساتید دانشگاه و پژوهشگران رشته‌های مربوطه و کشاورزان خبره در حوزه بهره‌وری آب کشاورزی به شیوه نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شده‌اند. در این مقاله با هدف شناسایی و تعیین مهمترین فرایند‌ها برای ارتقای بهره‌وری آب و نیز اولویت توجه به آنها، ابتدا از طریق مطالعات اسنادی و کتابخانه‌ای و سپس به کمک نظرات اخذ شده از نشست‌ها و مصاحبه‌های تخصصی با خبرگان، تعداد دو فرایند محوری، چهار فرایند اصلی و 16 فرایند شاخص شناسایی شده و با ابزار پرسشنامه محقق ساخته، میزان اهمیت آنها در یک طیف پنج گزینه‌ای لیکرت دریافت شد و به کمک نرم‌افزارهای آماری نتایج، سوالات و فرضیات بررسی گردید. بر این اساس میزان اثرگذاری فرایندهای‌ تعیین شده در ارتقای بهره‌وری آب کشاورزی متفاوت بوده ولی تمامی فرایندها در ارتقای بهره‌وری آب کشاورزی تاثیر مثبت و قوی دارند. در بین دو فرایند محوری، « فرایند اصلاحی محصول کشاورزی » با ضریب 938/0، در بین چهار فرایند اصلی فرایند « اصلاح تولید محصول کشاورزی » با ضریب مسیر 885/0 و در بین 16 فرایند شاخص نیز دو فرایند « فراوری محصولات کشاورزی » با ضریب مسیر 786/0 و « مصرف مجدد (بازچرخانی) آب کشاورزی » با ضریب مسیر 785/0بیشترین تاثیر را در ارتقای بهره‌وری آب کشاورزی کشور دارند.