اثر سامانه ‌های آبیاری بر عملکرد و بهره ‌وری آب سه ژنوتیپ گندم و ارزیابی اقتصادی آنها در همدان

استفاده بهینه از آب با توجه به شرایط اقلیمی کشور و خشکسالی های اخیر امری ضروری بهنظر میرسد. یکی از راهکارهای مهم و تاثیرگذار، بهره گیری از سامانه های نوین آبیاری است. لذا این آزمایش در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی همدان، با بهره گیری از سیستم های آبیاری تحت فشار، بصورت طرح کرت‌های خرد شده در قالب بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار طی دو سال 87-1386 و 88-1387 اجرا شد. کرت‌های اصلی شامل سه نوع سامانه آبیاری، بارانی، قطره‌ای( تیپ) و جویچهای بود و کرت‌های فرعی را ارقام گندم ( الوند، توس و دو لاین c-81-4و cd-5009 ) تشکیل دادند. نتایج نشان داد که عملکرد دانه در ژنوتیپ‌های مورد بررسی در سیستم‌های متفاوت آبیاری علیرغم میزان متفاوت آب آبیاری مصرفی تفاوت معنی‌داری نداشتند. این در حالیست که اختلاف عملکرد بین روش تیپ و جویچه‌ای حدود 1000 کیلوگرم در هکتار تعیین شد.تفاوت بین ژنوتیپ ها نیز از نظر عملکرد معنی دار نبود. مقدار بهرهوری مصرف آب آبیاری در روش آبیاری تیپ، بارانی و جویچهای ( بدون در نظر گرفتن بارندگی موثر ) به‌ترتیب 6/1، 1/1 و 69/0 کیلوگرم به ازای واحد آب مصرفی بود. به عبارت دیگر، آبیاری تیپ باعث افزایش 132 و 45 درصدی کارآیی مصرف آب نسبت به روش جویچه ای و بارانی گردید. ارزیابی اقتصادی نشان داد که استفاده از هر دو روش آبیاری بارانی و تیپ بجای روش جویچه ای برای تمامی ارقام گندم مورد استفاده دارای توجیه اقتصادی است و روش آبیاری بارانی نسبت به تیپ از لحاظ اقتصادی ارجح بود.

Effects of Different Irrigation Systems on Yield, Some Agronomic Traits, and Water Productivity of Different Wheat Genotypes and Their Economic Assessment in Hamedan

Optimal uses of water resources due to climate change and the recent drought conditions seem to be necessary. One of the most important and effective strategies is using the modern irrigation systems. Therefore, this experiment was conducted in Hamedan Agriculture and Natural Resources Research Center in a split plot arrangement based on a completely randomized block design with three replications. Main plots were irrigation systems (Sprinkler, Tape, and Furrow) and sub plots included wheat genotypes (Alvand, Toos, and two lines C814 and CD5009). In spite of different amounts of water used in the studied irrigation systems, results showed that grain yield of the evaluated genotypes did not have significant differences in different irrigation systems, although the difference between grain yield in the tape and the furrow irrigation system was around 1000 kg/ha. Also, differences among the evaluated genotypes were not significant. Water productivity in the tape, sprinkler, and furrow irrigation (regardless of effective rainfall), was 1.6, 1.1 and 0.69 kg per unit of water consumption, respectively. Water productivity in tape irrigation increased about 132% and 45 percent compared to furrow and sprinkler irrigation. Economic evaluation, however, showed that sprinkler and tape irrigation systems had economic justification for all of the evaluated genotypes in comparison with furrow irrigation. Besides, sprinkler irrigation had economic preferences in comparison to tape irrigation.