ارزیابی اثر فاصله و عمق زهکش‌های زیرزمینی در اراضی شالیزاری، به‌ منظور توسعه کشت دوم در یک مزرعه نمونه در گیلان

کشت دوم در اراضی شالیزاری دارای مزیت‌های اقتصادی ناشی از تولید محصولات کشاورزی (کلزا، باقلا، سیر، تریتیکاله، سویا و...)، آماده‌سازی بستر شالیزار برای برداشت مکانیزه محصول، تقویت اقتصاد خانوار کشاورزان برنج‌کار، افزایش انگیزه کشاورزان به ماندن در روستا است. به دلیل عدم قابلیت زهکش‌های سطحی در تخلیه سریع آب از منطقه ریشه، شرایط مناسب برای کشت دوم در اراضی شالیزاری فراهم نشده که می‌توان با ایجاد سامانه‌های زهکشی زیرزمینی، علاوه بر ایجاد شرایط مناسب برای کاشت، داشت و برداشت برنج، امکان کشت محصولاتی غیر از برنج را در فصول مرطوب فراهم نمود. این پژوهش برای تعیین فاصله و عمق مناسب زهکش‌های زیرزمینی در اراضی شالیزاری به‌منظور فراهم کردن شرایط مناسب برای کشت دوم، در 5/1 هکتار از اراضی شالیزاری موسسه تحقیقات برنج کشور در استان گیلان در سال زراعی 1393 به انجام رسید. تیمارهای مورد آزمایش شامل l7.5d0.8، l10d0.8، l15d0.8، l7.5d1، l10d1 و l15d1، زهکش سطحی، و شاهد (بدون زهکشی) بود. طول کلیه خطوط 40 متر و جنس لوله ‌ها پی‌وی‌سی موج ‌دار با قطر 125 میلی ‌متر است. از پوسته برنج به-‌عنوان پوشش اطراف لوله ‌های زهکش استفاده شد. نتایج نشان داد که زهکش ‌های زیرزمینی با فاصله 15 متر نتوانسته‌اند عمق سطح ایستابی را به حد قابل قبولی پایین بیاورند و فقط قادر بودند شرایط را برای کشت گیاهانی نظیر شوید، جعفری، شاهی، تره (که عمق توسعه ریشه کمی دارند) فراهم کنند. همچنین، زهکش‌ های سطحی باعث کاهش 22 درصد در میزان آب مازاد خاک نسبت به شاهد شد. در نهایت نتایج نشان داد که برای فراهم کردن شرایط مناسب برای کشت گیاهانی نظیر کلزا و باقلا، زهکش‌ های زیرزمینی با فواصل 5/7 و 10 متر مناسب است که با توجه به زهکشی بیش ‌از حد در فاصله زهکش 5/7 متر، زهکش ‌های زیرزمینی با فاصله 10 متر به‌عنوان فاصله مناسب در مرحله زهکشی به ‌منظور کشت دوم انتخاب شد و با توجه به عدم معنی ‌داری تفاوت سطح ایستابی بین تیمار های l10d1 و l10d0.8، زهکش‌ های زیرزمینی با عمق 8/0 متر مناسب تشخیص داده شد.