ارزیابی ژنوتیپ های گندم نان با استفاده از شاخص های تحمل به تنش خشکی

خشکی از تنش های بسیار مهم در کاهش رشد و تولید گیاهان می باشد. در این راستا به منظور شناسایی ژنوتیپ های تحمل به خشکی و غربال کردن شاخص های کمی تحمل به خشکی تعداد 23 ژنوتیپ گندم نان در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو شرایط آبی و دیم در ایستگاه تحقیقاتی کشاورزی دیم مراغه مورد آزمایش قرار گرفتند. به منظور ارزیابی تحمل به خشکی در ارقام مورد بررسی از شش شاخص بر مبنای عملکرد آبی (yp) و دیم (ys) استفاده شد. شاخص های کمی تحمل به خشکی شامل شاخص تحمل (tol)، شاخص میانگین تولید (mp)، شاخص میانگین هندسی تولید (gmp)، شاخص تحمل تنش (sti)، شاخص حساسیت به تنش (ssi) و شاخص میانگین هارمونیک (hm) به دست آمدند. نتایج حاصل از مقایسه میانگین نشان داد که بیشترین میانگین عملکرد در شرایط آبی و دیم به ترتیب متعلق به ژنوتیپ شماره 16 و 12 می باشد. بیشترین شاخص تحمل (tol)، شاخص میانگین هارمونیک (hm)، شاخص میانگین هندسی تولید (gmp) و شاخص تحمل تنش (sti) متعلق به ارقام شماره 16، 17 و 6 بود. نتایج حاصل از تحلیل همبستگی بین شاخص ها و میانگین عملکرد در شرایط آبی و دیم نشان داد که مناسب ترین شاخص برای غربال کردن ژنوتیپ ها در دو شرایط آبی و دیم، شاخص sti است. همچنین تجزیه به عامل ها بر اساس روش تجزیه به مولفه های اصلی نشان داد که دو عامل اول 84/99 درصد ( عامل تحمل به خشکی 28/73 درصد و عامل حساسیت به تنش خشکی 56/26 درصد) از تغییرات متغییرهای مورد بررسی در شرایط تنش و بدون تنش را توجیه می نماید.