تجزیه‌وتحلیل بهره‌وری فیزیکی آب و شاخص‎های انرژی محصولات عمده کشاورزی در دشت تجن

این پژوهش با هدف بررسی شاخص‎‎های بهره‎وری و انرژی محصولات برنج، گندم، ذرت علوفه‎ای، ذرت دانه‎ای و مرکبات در دشت تجن در سال زراعی 02-1401 انجام شد. نمونه گیری بر اساس 300 پرسشنامه طرح‌شده انجام گردید و اطلاعات جمع‌آوری‌شده شامل نفر- روز نیروی انسانی، ساعات کاری استفاده از ماشین‎آلات، مصرف سوخت ماشین‎آلات، مقدار مصرف کودهای نیتروژن، فسفات، پتاسیم، مقدار مصرف انواع سموم شیمیایی شامل علف کش، قارچ کش و حشره‎کش، مقدار آب مصرفی، مقدار بذر مصرفی و مقدار تولید بود. نتایج نشان داد که بیشترین میزان انرژی در دشت تجن در بخش انرژی ورودی برای محصول برنج (593256 مگاژول در هکتار)، انرژی خروجی برای محصول ذرت علوفه‎ای (141795 مگاژول در هکتار)، انرژی خالص برای محصول ذرت علوفه‎ای (110758/53مگاژول در هکتار) و بهره‎وری انرژی نیز برای محصول ذرت علوفه‎ای (1/1 کیلوگرم بر مگاژول) بوده است. همچنین، در بین تمامی محصولات، به ترتیب چهار نهاده آب مصرفی، کود نیتروژن، ماشین‎آلات و سوخت بیشترین میزان مصرف انرژی را به خود اختصاص دادند. نتایج حاصل از بررسی وضعیت بهره‎وری فیزیکی آب نشان داد که بیشترین میزان بهره‎وری در دشت تجن مربوط به ذرت علوفه‎ای و مرکبات (6/3 و 5/3 کیلوگرم بر مترمکعب) و کمترین میزان بهره‎وری مربوط به برنج (0/5 کیلوگرم بر مترمکعب) است. همچنین میزان بهره‎وری آب محصول گندم و ذرت دانه‎ای به ترتیب برابر با 2/6 و 1/8 کیلوگرم بر مترمکعب به دست آمد. به‌طورکلی، برای افزایش بهره‎وری زمین های کشاورزی و محصولات از لحاظ شاخص های بهره وری و انرژی، باید از کشت گیاهان با عملکرد مناسب، بیشترین میزان بهره وری، و کمترین میزان مصرف نهاده ها استفاده کرد. در میان محصولات مورد پژوهش، ذرت علوفه ای به دلیل تاثیر بسیار زیاد در تامین امنیت غذایی و کاهش نیاز به واردات نهاده‎های مصرفی دام و طیور، برای افزایش سطح زیر کشت شرایط مناسب تری نسبت به دیگر محصولات داشت.

analysis of physical water productivity and energy indicators of the major agricultural products in tajan plain

the present study aimed at investigating the productivity and energy indicators of rice, wheat, fodder corn, seed corn and citrus fruits in tajan plain during 2022-03. sampling was done based on 300 designed questionnaires. the collected information included man-days, working hours of machinery, fuel consumption of machinery, application of nitrogen, phosphate, potassium fertilizers, application of various types of chemical pesticides, including herbicides (in l/ha), the amount of applied water (m3/ha), the amount of seeds (k/ha), and the crop yield (k/ha). results showed that the highest amount of energy in the input energy sector for rice was (593256 mega joules per hectare, (mj/ha), output energy for fodder corn (141795 mj/ha), net energy for fodder corn (110758.53 mj/ha) and energy efficiency was also for fodder corn (1.1 kg/mj). also, it was found that in all the products, the four inputs of water consumption, nitrogen fertilizer, machinery and fuel had the highest amounts. results of water showed that the highest productivity in the tajan plain was related to fodder corn and citrus (6.3 and 5.3 kg/m3), and the lowest productivity was related to rice (0.5 kg/m3). also, the productivity of wheat and grain corn was 2.6 and 1.8 kg/m3, respectively. in general, to increase the productivity of lands and products in terms of productivity and energy indicators, it is necessary to use plants with appropriate yield, highest level of productivity, and lowest level of input consumption. among the researched products, fodder corn had more suitable conditions than other products for increasing the cultivated area, due to its great impact on ensuring food security and reducing the need for livestock and poultry consumption inputs.