برنامه ریزی آبیاری گندم با استفاده از زمین آمار و سامانه اطلاعات جغرافیایی

با توجه به محدودیت منابع آبی و رشد فزآینده نیاز به آب در ایران از یک سو و مصرف بیش از 80 درصد منابع آبی در کشاورزی از سویی دیگر، اِعمال برنامه آبیاری مناسب برای گیاهان امری ضروری است. در این تحقیق، تدوین برنامه آبیاری محصول گندم (تعیین نیاز آبی، عمق آبیاری و دور آبیاری) در 40000 هکتار از اراضی دشت ابهر- خرمدره مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور، بانک اطلاعاتی مورد نیاز از شرایط خاک، گیاه و اقلیم در محیط یک سامانه اطلاعات جغرافیایی تشکیل شد. برای ایجاد لایه خاک، 73 نمونه خاک از ژیوفرم های منطقه تهیه و بر اساس آن بافت خاک، کل آب قابل استفاده و عمق خالص آب آبیاری تعیین شد. برای محاسبه نیاز آبی گندم نیز داده های اقلیمی 31 ایستگاه هواشناسی جمع آوری شد. نیاز آبی گندم با محاسبه تبخیر- تعرق مرجع به روش هارگریوز- سامانی و اِعمال ضریب گیاهی به تفکیک هر دوره از رشد برآورد شد. از آن جایی که داده های مورد مطالعه، از نوع داده های مکانی بوده، برای تهیه نقشه های توزیع مکانی نیاز آبی و عمق خالص آب آبیاری، از روش زمین آمار استفاده و درونیابی داده ها به روش کریجینگ معمولی انجام شد. نتایج بر اساس کمترین مقدار ریشه میانگین مربع خطای تخمین (rmsep) که بر اساس روش ارزیابی متقابل محاسبه شده، مورد ارزیابی قرار گرفت. برای تمامی درونیابی ها، نقشه خطای تخمین تهیه شد که میانگین خطای تخمین برای داده های نیاز آبی گندم 10 درصد و برای داده های عمق خالص آب آبیاری 7 درصد بدست آمد. بر اساس نتایج بدست آمده، کل نیاز آبی گندم در یک فصل زراعی 498 میلی متر بود که اردیبهشت ماه با میانگین 2/5 میلی متر در روز بیشترین نیاز آبی ماهانه را دارا بوده است. بر این اساس و برای بافت های مختلف خاک، دور آبیاری با استفاده از ویژگی آنالیز مکانی، برای کل منطقه مطالعاتی بدست آمد که بین 9 تا 11روز متغیر شد.