الگوی تخصیص آب در شرایط بکارگیری توامان مدیریت برتر زراعی و تک‌آبیاری در زراعت دیم

محدودیت منابع آب قابل دسترس، اندک بودن عملکرد محصولات دیم و ضرورت تولید محصولاتی که منطبق بر اصول زراعی و توجیه اقتصادی باشد، سبب شده که روش‌های تخصیص بهینه منابع تولید بین گزاره‌های مختلف گسترش یابد. با توجه به نقش مهم بخش کشاورزی دیم در اقتصاد ملی، اشتغال، حفظ و بقای نهاده‌های تولید و نیز سهم آن در تامین غذای جامعه، لازم است که از منابع و نهاده‌های تولید در این بخش به بهترین نحو ممکن استفاده گردد تا ضمن بهینه‌سازی مصرف منابع، سودآوری و رفاه کشاورزان نیز افزایش یابد و ثبات و پایداری در تولید به وجود آید. مطابق با شرایط کشاورزی دیم مرسوم در استان آذربایجان‌شرقی، شهرستان مراغه و بر اساس نتایج و یافته‌های پژوهشی 10 ساله (85-1375) در موسسه تحقیقات کشاورزی دیم در تعیین میزان و زمان تک‌آبیاری برای دو محصول اصلی دیم منطقه (گندم و جو) و نیز تعیین مدیریت برتر زراعی برای محصولات گندم، جو و نخود، مدیریت تخصیص تک‌آبیاری مورد بررسی و با شرایط سنتی دیم مقایسه شد. شاخص بهره‌وری بارش گندم، جو و نخود تحت شرایط مدیریت سنتی به ترتیب 24/0، 23/0 و 14/0 کیلوگرم بر متر مکعب بوده که با اعمال مدیریت برتر زراعی به ترتیب با 83، 5/56 و 164 درصد افزایش به 44/0، 36/0 و 37/0 کیلوگرم بر متر مکعب افزایش یافت. در شرایط آب قابل دسترس محدود و نیز دوره‌ی زمانی محدود برای انجام تک‌آبیاری، بهترین و اقتصادی‌ترین گزاره‌ی مدیریت تک‌آبیاری و توصیه‌های زراعی برای حصول بیشترین سود خالص در واحد سطح تعیین گردید و نشان داده شد که سهم مدیریت تلفیقی بیش از 70 درصد و سهم مدیریت برتر زراعی کمی کمتر از 30 درصد است.