بررسی عملکرد و برخی واکنش های فیزیولوژیک دو رقم گندم در شرایط تنش شوری در مزرعه

به منظور مطالعه اثرات سطوح مختلف شوری بر روی برخی از مکانیسم های فیزیولوژیکی گندم، آزمایشی در دو سال زراعی 88-87 و 89-88 در مزرعه تحقیقات شوری، دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. این مطالعه به صورت آزمایش اسپلیت فاکتوریل و در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار طراحی گردید. تیمارهای مورد بررسی عبارت بودند از سه سطح شوری شاهد (آب آبیاری و بدون افزایش نمک با هدایت الکتریکی 3/1دسی زیمنس بر متر)، 5 و 10 دسی زیمنس بر متر به عنوان فاکتور اصلی، و دو رقم گندمِ حساس(طوس) و متحمل به شوری (بم) که به عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج تجزیه مرکب نشان داد که گیاهان در سال اول از میزان فتوسنتز، هدایت روزنه ای و کلروفیل بالاتری در مقایسه با سال دوم آزمایش برخوردار بودند. همچنین در سال دوم غلظت سدیم و پتاسیم به ترتیب بیشتر و کمتر از سال اول انجام آزمایش بود. در هر دو سال آزمایش در تیمار شوری ds.m-1 10، هدایت روزنه ای و فتوسنتز و مقدار تجمع یون پتاسیم در اندام هوایی هر دو رقم نسبت به شاهد کاهش معنی داری در سطح 1% نشان داد. همچنین میزان تجمع یون سدیم با افزایش شوری، افزایش یافت. نتایج نشان داد که سال و شوری تاثیر معنی داری بر عملکرد دانه و همه صفات مرتبط با آن داشتند. با افزایش شوری از سطح شاهد به 10 دسی زیمنس بر متر از عملکرد نهایی دانه ارقام بم و طوس در هر دو سال آزمایش کاسته شد،بطوریکه، درصد کاهش عملکرد دانه در ارقام بم و طوس در شوری 10 دسی زیمنس بر متر در مقایسه با شاهد به ترتیب 7و 9 درصد بود و در شرایط غیر شور هم عملکرد رقم بم بیشتر از رقم طوس بود. اثر متقابل رقم و شوری نشان داد که رقم بم به عنوان رقم مقاوم به شوری در تیمار شاهد و دو سطح شوری از میزان فتوسنتز و هدایت روزنه ای بیشتری در مقایسه با رقم حساس طوس برخوردار بود در این میان داشتن مقادیر بالاترk+ و نسبت k+/na+ و همچنین کلروفیل و هدایت روزنه ای در رقم مقاوم بم با برتری عملکرد آن مطابقت داشت.