اثر سامانه‌های آبیاری قطره‌ای سطحی و زیرسطحی بر عملکرد، اجزای عملکرد و بهره‌وری آب برنج

با توجه به خشک‌سالی، امنیت آبی و غذایی کشور با چالش هایی سخت روبه رو است و احیای آن نیازمند برنامه ریزی دقیق اجرایی و استفاده از دانش علمی و فناوری های روز مانند سامانه‌های نوین آبیاری به‌عنوان ابزاری کارا برای مصرف بهینه آب می باشد. بر همین اساس، این پژوهش با هدف بررسی عملکرد، اجزای عملکرد و بهره‌وری آب برنج رقم هوندا در دو سامانه آبیاری قطره‌ای سطحی و زیرسطحی در مزرعه شالیزاری واقع در کیاسر در استان مازندران در بهار و تابستان سال 1401 انجام شد. این آزمایش به صورت کرت های خردشده نواری در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با شش تیمار در سه تکرار در 18 کرت به ابعاد دو در سه متر انجام شد. تیمارها شامل آبیاری قطره‌ای نواری سطحی با فاصله نوار 25، 50 و 75 سانتی‌متر و آبیاری قطره ای زیرسطحی در عمق 30 سانتی متری از سطح خاک و با همان فواصل نوار. نتایج نشان داد که طول خوشه، تعداد پنجه، ارتفاع بوته و طول ریشه در تیمارهای آبیاری نواری سطحی به ترتیب 1/2 سانتی متر (6/8%)، 8/19 (49/8%)، 6/9 سانتی متر (8/2%) و 1 سانتی‌متر (6/9%) نسبت به تیمارهای آبیاری قطره ای زیرسطحی افزایش معنی دار داشت. عملکرد دانه، شاخص برداشت، بهره وری فیزیکی و به ره وری اقتصادی در تیمارهای آبیاری نواری سطحی به ترتیب 1664 کیلوگرم در هکتار (40/8%)، 4/7% (14/1%)، 0/27 کیلوگرم بر مترمکعب (38/5%) و242363 ریال بر مترمکعب (38/4%) نسبت به تیمارهای آبیاری قطره ای زیرسطحی افزایش معنی دار داشت. حداکثر عملکرد دانه و شاخص برداشت برابر5834 کیلوگرم در هکتار و40% در فاصله نوار 25 سانتی متر مشاهده شد. حداکثر بهره وری فیزیکی برابر 0/93 کیلوگرم بر مترمکعب در فاصله نوار 50 سانتی متر مشاهده شد. با افزایش فاصله نوار از 25 سانتی متر به 50 سانتی متر، بهره وری فیزیکی 22% افزایش یافت. سپس با فاصله گرفتن بیشتر از نوار، مقدار بهره وری فیزیکی کاهش یافت. حداکثر بهره وری اقتصادی نیز برابر836951 ریال بر مترمکعب در فاصله نوار سطحی 50 سانتی متر مشاهده شد.

effect of surface and subsurface drip irrigation systems on yield, yield components, and water productivity of rice

due to the drought, water and food security in the country is facing serious challenges, and a precise and science based implementation plan is needed. the use of new technologies, such as modern irrigation systems, is essential as an effective tool for optimal water use. therefore, this study was conducted to investigate the yield, yield components, and water efficiency of rice variety honda in two surface and subsurface drip irrigation systems in a paddy field located in kiasar, mazandaran province, iran, during the spring and summer of 2022. the experimental design was strip plots using a randomized complete block design with 6 treatments and 3 replications in 18 plots measuring 2 by 3 m. the treatments included surface drip irrigation with strip distances of 25, 50, and 75 cm, and subsurface drip irrigation at a depth of 30 cm with the same strip distances. the results showed that cluster length, number of grains, plant height, and root length were significantly increased in surface drip irrigation treatments compared to subsurface treatments, with an increase of 1.2 cm (6.8%), 8.19 (49.8%), 6.9 cm (8.2%), and 1 centimeters (6.9%), respectively. the grain yield, harvest index, physical efficiency, and economic efficiency in the surface drip irrigation treatments showed significant increases of 1664 kg/ha (40.8%), 4.7% (14.1%), 0.27 kg/m3 (38.5%), and 242,363 rials/m3 (38.4%), respectively, compared to subsurface drip irrigation treatments. the maximum grain yield and harvest index were observed at distances of 25 cm, equal to 5834 kg/ha and 40%, respectively. the maximum physical efficiency was observed at a distance of 50 cm, equal to 0.93 kg/m3. with an increase in distance between the strips from 25 to 50 cm, the physical efficiency increased by 22%. however, further increase in the distance led to a decrease in physical efficiency. the maximum economic efficiency was observed for surface drip irrigation at a distance of 50 cm, equal to 836,951 rials/m3.