بررسی اثر تنش کم‌آبی بر کارآیی مصرف آب و تحمل خشکی ارقام جدید آفتابگردان

به منظور بررسی اثر کم آبیاری در مرحله ی زایشی بر کارآیی مصرف آب و تحمل خشکی ارقام آفتابگردان، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در منطقه براآن جنوبی در استان اصفهان در سال 1399 انجام شد. کرت اصلی شامل آبیاری سطحی در سه سطح بر اساس میزان تبخیر از تشتک تبخیرکلاس a شامل: بدون تنش کم آبی (90 میلی متر تبخیر)، تنش کم آبی ملایم (120 میلی متر تبخیر) و تنش کم آبی شدید (150 میلی متر تبخیر) و کرت فرعی شامل پنج هیبرید جدید آفتابگردان روغنی به نام های کیارا، اسکار، فانتازیا، های سان33 و شمس بود. عملکرد بیولوژیک، عملکرد اقتصادی، شاخص برداشت، کارآیی مصرف آب و شاخص های مقاومت به خشکی اندازه گیری و محاسبه شد. نتایج نشان داد که بیشترین عملکرد بیولوژیک (13457 کیلوگرم در هکتار)، عملکرد اقتصادی (4854 کیلوگرم در هکتار)، و شاخص برداشت (43 %) در تیمار بدون تنش کم آبی  و پس از آن در تیمار 120میلی متر به دست آمد. در بین ارقام، رقم فانتازیا با عملکرد بیولوژیک معادل 12268 کیلوگرم در هکتار، عملکرد اقتصادی معادل 4081 کیلوگرم در هکتار و شاخص برداشت 43 % بیشترین مقادیر را به خود اختصاص داد. بیشترین کارآیی مصرف آب، در شرایط تنش کم آبی ملایم و تنش کم آبی شدید  به ترتیب با 0/85 و 0/72 کیلوگرم در مترمکعب به دست آمد. در بین ارقام آفتابگردان بیشترین کارآیی مصرف آب متعلق به رقم  های سان 33 با 1/04 کیلوگرم در مترمکعب بود. رقم فانتازیا با 0/96 و رقم شمس با 0/84 کیلوگرم در مترمکعب در رتبه های بعد قرار گرفتند. هم چنین کمترین مقادیر کارآیی مصرف آب مربوط به ارقام اسکار و کیارا به ترتیب با مقدار 0/81 و 0/75 کیلوگرم در مترمکعب بود. در مجموع، کم آبیاری در تیمار 120 میلی متر تبخیر کمترین اثر منفی را بر عملکرد و شاخص برداشت داشت و از نظر کارآیی مصرف آب نیز مناسب بود. هم چنین رقم فانتازیا با دارا بودن بالاترین عملکرد، بیشترین تحمل خشکی و شاخص برداشت، از کارآیی مصرف آب مناسبی برخوردار بود.

study of water stress effects on water use efficiency and drought tolerance of new sunflower cultivars

to investigate sensitivity indicators of five new sunflower cultivars under water stress conditions in terms of drought tolerance (dt) and water use efficiency (wue), a split plot experiment based on the randomized complete block design (rcbd) with three replications was conducted in 2020 in the braun area of isfahan province, iran. the surface irrigation treatments included three levels based on evaporation from class a evaporation pan: 90 (no-stress), 120 (mild stress), and 150 mm (severe stress), as the main factor, and sunflower hybrids chiara, oscar, fantasia, hysun33, and shams, as the secondary factors. indicators such as economic yield (ey), biological yield (by), wue, harvest index (hi) and dt were analyzed. the highest rates of hi (43%), wpe (4854 kg.ha-1), and by (13457 kg.ha-1) were obtained from no-stress treatment, followed by 120 mm treatment. among the cultivars, fantasia variety with by equal to 12268 kg.ha-1, economic yield (4081kg.ha-1), and hi of 43% had the highest values. the highest wue was obtained in the conditions of mild stress and severe stress  equal to 0.85 and 0.72 kg.m-3, respectively. among sunflower cultivars, the highest wue belonged to hysun 33 with 1.04 kg.m-3. fantasia with 0.96 kg.m-3and shams with 0.84 kg.m-3 ranked next. also, the lowest values of wue were related to oscar and chiara cultivars with values of 0.81 and 0.75 kg.m-3, respectively. in total, deficit irrigation in the 120 mm treatment had the least negative effect on yield and harvest index, and it was suitable in terms of wue. finally, fantasia showed the highest by, dt, and hi with suitable wue.