تعیین مقدار بهینه آب آبیاری گل گاوزبان در مراحل مختلف رشد با استفاده از طرح مرکب مرکزی

باوجود پرباران بودن استان گیلان، پراکنش نامناسب بارندگی در دوره رشد محصول و کمبود رطوبت در زمان نیاز، تاثیری منفی بر رشد محصولات مختلف ازجمله گل‌گاوزبان می‌گذارد. این پژوهش باهدف مدیریت آبیاری گل گاوزبان در مراحل مختلف رشد انجام شد. به این منظور، پانزده آزمایش مزرعه‌ای با انتخاب سطوح بالا و پایین تیمارها شامل آبیاری(بدون آبیاری (i1) و تامین کامل نیاز آبی گیاه (i2))، دو مرحله رشد ساقه روی (d1)، ساقه روی و گلدهی (d2) ، و دو سال با بارش مختلف (ترسالی (y1) و خشکسالی (y2)) بر اساس 15 ترکیب به‌دست‌آمده از طرح مرکب مرکزی در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی گیلان واقع در رشت انجام شد. نتایج نشان داد که آبیاری بیش‌ترین و مرحله رشد کم‌ترین اثر را بر عملکرد و شاخص‌های رشد گل گاوزبان داشتند. دوره خشکسالی سبب افزایش مقدار عملکرد دانه، عملکرد روغن و درصد روغن شد درحالی‌که سایر پارامترها در شرایط ترسالی به حداکثر مقدار خود رسیدند. در شرایط تامین آب آبیاری در زمان گلدهی و ساقه‌روی، وزن هزار دانه برابر با 18/9 گرم و مقادیر عملکرد گل خشک، عملکرد گل ‌تر، عملکرد دانه و عملکرد اقتصادی نیز به‌ترتیب برابر با 468، 858، 486 و 983 کیلوگرم بر هکتار به‌دست آمد. در شرایط تامین آب آبیاری در زمان گلدهی، عملکرد روغن و درصد روغن به‌ترتیب برابر با 160 کیلوگرم در هکتار و 33/5% تعیین شد. با در نظر گرفتن سطوح بهینه برای همه پارامترها بر اساس درون‌یابی مقادیر عوامل در طرح مرکب مرکزی، اگر درصد و عملکرد روغن اهمیت کمتری نسبت به سایر پارامترها داشته باشد، تامین 88% آب آبیاری در ترسالی و برای دوره گلدهی و ساقه‌روی لازم است. برای دستیابی به حداکثر عملکرد و درصد روغن، تامین کامل نیاز آبیاری در خشک‌سالی و در دوره ساقه‌روی می‌بایست در نظر گرفته شود.

Determining the Optimal Amount of Irrigation Water for Borage at Different Growth Stages Using a Central Composite Design

Despite Gilan Province being a rainy region in Iran, inappropriate distribution of rainfall during the growing season has a negative impact on the growth of crops, including borage. This study was conducted to determine the proper irrigation regime for borage at different stages of growth. For this purpose, fifteen field experiments, based on 15 combinations obtained from the Central Composite Design, were conducted using high and low levels of treatments including water requirement (without irrigation (I1) and full water supply (I2)), two growth stages (stem elongation (D1), stem elongation and flowering (D2)), and two years with different rainfall (drought (Y1) and wet season (Y2)). The experiments were performed in Giulan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center located in Rasht. Irrigation and stage of growth had the most and the least effects on borage yield and growth parameters, respectively. Dry season increased the grain yield, oil yield and oil percentage, while other parameters reached their maximum value in wet year. The value of 1000seed weight for D2 was equal to 18.9 g, and the values of dried flower yield, fresh flower yield, seed yield, and economic yield are equal to 468, 858, 486 and 983 kg.ha1, respectively. Oil yield and oil percentage for D2 were equal to 160 kg.ha1 and 33.5%, respectively. Considering the optimal levels for all parameters based on the interpolation of factor values in the central composite design, if the percentage and yield of oil is less important than the other parameters, it is necessary to provide 88% of irrigation water for the stem and flowering stages in the wet season. In order to achieve maximum yield and oil content, full supply of irrigation needs in dry season and in the stem stage should be considered.