واکنش رشدی و فیزیولوژیک ارقام مختلف سورگوم به شوری آب آبیاری

در این پژوهش، تحمل به شوری پنج رقم سورگوم (اسپیدفید، کیمیا، پیام، سپیده و پگاه) در پنج سطح شوری آب آیباری (آب غیر شور، و شوری 4، 8، 12 و 16 دسی زیمنس بر متر) در گلخانه مطالعه شد. طرح آماری آزمایش بلوک های کامل تصادفی به صورت فاکتوریل با 25 تیمار و چهار تکرار بود. صفات مورد مطالعه ارتفاع بوته، سطح برگ، وزن خشک ریشه و اندام هوایی، نسبت وزن خشک ریشه به اندام هوایی، شاخص کلروفیل برگ، غلظت سدیم، کلر و پتاسیم در برگ و ریشه بود. اثر رقم و اثر تنش شوری بر میانگین کلیه صفات اندازه گیری شده معنی دار بود (p<0.01). در شوری های 4، 8، 12 و 16 دسی زیمنس بر متر، وزن خشک اندام هوایی به ترتیب 16/2%، 35/1%، 55/7% و 69/4% نسبت به شاهد (5/72 گرم در بوته)، وزن خشک ربشه به ترتیب 26/6%، 53%، 72% و 82% کاهش وزن نسبت به تیمار شاهد (پنج گرم در بوته) و سطح برگ بوته به ترتیب 29/4%، 58/3%، 75/5%، 86/3% کاهش نسبت به تیمار شاهد (360 سانتی متر مربع) نشان داد. بین غلظت کلر و سدیم برگ با وزن خشک اندام هوایی همبستگی منفی وجود داشت. از ضریب حساسیت به تنش فیشر و مورر برای ارزیابی حساسیت به شوری ارقام بر اساس وزن خشک اندام هوایی استفاده شد. بر اساس ضریب حساسیت به تنش شوری، رقم اسپیدفید کمترین ضریب حساسیت به شوری (0/73) و رقم پگاه بیشترین ضریب حساسیت به شوری (1/21) را دارا بود. رگرسیون بین سطوح مختلف شوری با وزن خشک اندام هوایی برای هر رقم تعیین شد. بر این اساس، وزن خشک اندام هوایی ارقام اسپیدفید، کیمیا، پیام، سپیده و پگاه در شوری های  13/89، 12/95، 9/73، 9/62  و9/50 دسی زیمنس بر متر، 50% کاهش یافت. بر اساس نتایج، رقم اسپیدفید از تحمل به شوری بیشتری نسبت به دیگر ارقام برخوردار بود و برای کشت در شرایط آب و خاک شور توصیه می گردد.

Evaluation of Growth and Physiological Responses of Sorghum Varieties to Irrigation Water Salinity

In this study, salinity tolerance of five sorghum varieties (Speedfeed, Kimia, Payam, Sepideh, and Pegah) was studied using five irrigation water salinity levels (nonsaline water, 4, 8, 12 and 16 dS/m) in the greenhouse. The statistical design was a factorial randomized complete block design with 25 treatments and four replications. The studied traits included plant height, leaf area, dry weight of roots and shoots, ratio of dry weight of roots to shoots, leaf chlorophyll index, concentration of sodium, chlorine and potassium in leaves and roots. The effect of variety and the effect of salinity stress on the mean of all measured traits were significant (P <0.01). At salinities of 4, 8, 12, and 16 dS/m, shoot dry weight was lower than the control (5.72 g/plant) by16.2%, 35.1%, 55.7%, and 69.4%, weight of dried roots lost 26.6%, 53%, 72% and 82%, compared to the control (5 g/plant), and the leaf area of the plants decreased by 29.4%, 58.3%, 75.5%, and 86.3% compared to the control, respectively. There was a negative correlation between chlorine and leaf sodium concentrations with shoot dry weight. Fisher stress sensitivity coefficient was used to evaluate the salinity sensitivity of cultivars based on shoot dry weight. Based on this coefficient, Speedfeed variety had the lowest salinity sensitivity coefficient (0.73) and Pegah cultivar had the highest (1.21). Regression was determined between different salinity levels with shoot dry weight for each cultivar. Accordingly, Speedfed, Kimia, Payam, Sepideh, and Pegah cultivars suffered a 50% reduction in shoot dry weight in salinities of 13.89, 12.95, 9.73, 9.62 and 9.50 dS/m. Based on the results, Speedfeed variety had a higher salinity tolerance than other cultivars and is recommended for cultivation in saline soil and water conditions.