اثرات بالقوه قیمت‌گذاری و سهمیه‌بندی آب بر بهره‌وری آب و مصرف نهاده‌های کشاورزی در استان کهگیلویه بویراحمد

آب یک نهاده کمیاب است که در فعالیت های کشاورزی به ویژه در مناطق خشک اهمیت فراوانی دارد؛ بنابراین، استفاده بهینه از منابع محدود آب به ویژه در کشاورزی از اهمیت بسزایی برخوردار است. به همین منظور، پژوهشی با هدف بررسی روش های قیمت گذاری و سهمیه بندی آب (کاهش حجم آب در دسترس) در زیربخش های زراعت و باغبانی استان کهگیلویه و بویراحمد با استفاده از رهیافت برنامه ریزی ریاضی مثبت (pmp ) انجام شد. در این پژوهش الگوی کشت موجود در منطقه و سیاست های قیمت گذاری و سهمیه بندی آب در قالب هفت سناریو شامل: (بدون سهمیه بندی آب و بدون قیمت گذاری آب)، (بدون سهمیه بندی+10% افزایش قیمت)، (بدون سهمیه بندی+20% افزایش قیمت)، (بدون سهمیه بندی+ 30% افزایش قیمت)،(10% کاهش سهمیه و بدون قیمت گذاری)، (20% کاهش سهمیه و بدون قیمت گذاری)، (30% کاهش سهمیه وبدون قیمت گذاری) بررسی شد. نتایج نشان داد که سطح زیر کشت گندم آبی از 28530 هکتار در الگوی پایه به 23004 هکتار در سناریو کاهش30% سهمیه آب کاهش یافت. همچنین میزان سطح زیر کشت جو آبی در سطوح کاهش 10%، 20%و 30% سهمیه، به ترتیب 1%، 5% و 13% کاهش یافت. سطح زیر کشت ذرت دانه ای در الگوی پایه 1921 هکتار بود که در سناریوهای 10%، 20% و 30% سهمیه بندی به ترتیب  6.2%، 7% و 22.4% کاهش یافت. با این وجود سطح زیر کشت گندم دیم با کاهش سهمیه آب، به میزان یک درصد افزایش یافت. نتایج مربوط به تاثیر سناریوهای مختلف بر مصرف نهاده ها نشان داد که در سناریو  (10 درصد کاهش سهمیه آب) میزان مصرف کود، هزینه نیروی کار نسبت به سناریو فعلی تغییری نداشت.. نتایج در بخش زراعت نشان داد که تمام سناریوهای مربوط به افزایش قیمت آب و یا کاهش سهمیه آب، سطح زیر کشت و مصرف آب محصولات آب‌بر کاهش و سطح زیر کشت محصولات دیم افزایش یافت. به علاوه نتایج گویای کاهش بازده ناخالص فعالیت های کشاورزی می باشد که خود منجر به کاهش سطح فعالیت های کشاورزی در منطقه می شود و این موضوع تبعات اجتماعی و اقتصادی بر شرایط کشاورزی منطقه دارد. با تشدید محدودیت های آبی (افزایش قیمت و کاهش سهمیه) مقدار آب مصرفی برای باغات استان نیز کاهش یافت. به طور کلی به نظر می رسد که افزایش قیمت آب، کاهش سهمیه آب و نیز ترکیب این دو سناریو می تواند سبب کاهش اتلاف آب در فعالیت های کشاورزی شود.

Potential Effects of Agricultural Water Pricing and Quota on Productivity and Use of Agricultural Inputs in Kohgiluyeh

Water is an essential input for agricultural activities and is scarce in arid areas. Therefore, sustainable use of limited water resources in agriculture is of great importance. In the present study, water pricing and quotation methods in agriculture and horticulture sectors of Kohgiluyeh and BoyerAhmad Provinces were studied as tools for water resources management. For this purpose, the positive mathematical planning (PMP) approach was used and the cultivation pattern in the area was simulated. Then, the effect of water pricing and quotation policies on the pattern of cultivation was examined in the form of 7 scenarios including: (no change in water quota or price), (no change in quota +10%, 20% or 30% higher price for water), and (10%, 20%, or 30% lower quota with no change in water price). The results showed that in all scenarios, the area under cultivation and water consumption of crops would decrease and the area under cultivation of rainfed crops would increase. For example, under 30% reduction in water quota, wheat cultivation area decreased from 28530 ha to 23004 ha, with similar trends for irrigated barley and maize. In addition, the results indicate a decrease in the gross yield of agricultural activities, which, in turn, would lead to a decrease in the level of agricultural activities in the region, with social and economic consequences on the agricultural conditions of the region. With the intensification of water restrictions (increasing prices and reducing quotas), the amount of water consumed for the province’s gardens will also decrease. According to the results, reducing the water supply and increasing its price has a great impact on the number of livestock and the amount of water used in livestock. In general, it seems that increasing water prices, reducing the water quota of units and also the combination of these two scenarios can reduce water loss in agricultural activities.