تعیین مهم‌ترین ویژگی‌های فیزیکی خاک موثر بر بهره‌وری مصرف آب در گیاه ذرت علوفه‌ای

در راستای مدیریت و ارتقاء بهره وری مصرف آب در بخش کشاورزی، توجه به ویژگی های فیزیکی خاک یک اصل محسوب می گردد. بر این اساس مطالعه حاضر با هدف بررسی رابطه مهم ترین ویژگی های فیزیکی خاک با بهره وری مصرف آب در گیاه ذرت علوفه ای، در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی طرق در استان خراسان رضوی انجام شد. در این مطالعه تعداد 30 کرتبا مساحت 15 مترمربع، با خاک های متفاوت از نظر بافت و ساختمان، به عنوان کرت های آزمایشی انتخاب گردید و کلیه عملیات کاشت، داشت و برداشت به صورت یکنواخت برای کل کرت ها انجام شد. گیاه ذرت به صورت دستی کشت شد و آبیاری سطحی با استفاده از تانکر و شمارنده، به انجام رسید و در هر نوبت، آبیاری برای کل کرت ها در یک روز و به یک میزان صورت گرفت. پس از تهیه نمونه های خاک از کرت های آزمایشی و اندازه گیری های آزمایشگاهی و صحرایی، تعداد 35 ویژگی فیزیکی خاک، تعیین شد. محصول ذرت به صورت دستی در هر کرت برداشت شد و مقادیر میانگین بهره وری مصرف آب (عملکرد کل زیست توده هوایی به ازاء واحد آب کاربردی) در دو سال متوالی، ملاک محاسبات آماری قرار گرفت. داده ها با استفاده از روش های تجزیه مولفه های اصلی، ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون خطی چندمتغیره و تجزیه مسیر (علیت) تحلیل شد. نتایج نشان داد که از مجموع 35 ویژگی فیزیکی مطالعه شده، ویژگی های آب قابل استفاده (ظرفیت مزرعه در مکش 100 سانتی متر) با ضریب تبیین 54 درصد، انرژی انتگرالی آب قابل استفاده (ظرفیت مزرعه در مکش 330 سانتی متر) با ضریب تبیین 20 درصد و میانگین قطر خلل و فرج خاک با ضریب تبیین چهار درصد، توانسته اند مجموعاً 78 درصد تغییرات بهره وری مصرف آب در گیاه ذرت علوفه ای را توجیه نمایند. در مجموع می توان ویژگی های مقدار و انرژی آب قابل استفاده و قطر خلل و فرج خاک را به عنوان مهم ترین ویژگی های فیزیکی موثر بر بهره وری مصرف آب در گیاه ذرت علوفه ای بر شمرد.

Investigation of Rice Actual Evapotranspiration and Crop Coefficients for Shiroudi and Hashemi Cultivars in Sari

Measuring the actual evapotranspiration of rice is very important for appropriate and optimal water management in the Northern provinces of Iran. The present study aimed to measure the actual evapotranspiration for two Shiroudi and Hashemi cultivars of rice, in paddy fields of Sari Agricultural and Natural Resources University (SANRU). For this propose, six drainage lysimeters were designed and constructed. After cultivating rice inside the lysimeters, the amount of precipitation, irrigation water, and deep percolation were measured in 5days intervals. Investigation of the lysimeter results showed differences between water requirement and also deep percolation of the two studied cultivars in growth period (seeding to harvest): water requirement was 351 and 397 mm and the deep percolation was 48 and 97 mm, for cultivars Shiroudi and Hashemi, respectively. Also, the crop coefficients were obtained by comparison of the lysimeter’s actual evapotranspiration and 14 indirect methods of reference evapotranspiration estimation. Considering the cultivars and the estimating method, the crop coefficients were in the following ranges: 0.731.12 for the initial stage, 0.831.41 for the middle stage, and 0.641.15 for the final stage. Also, the average estimation Error Percentage (PE) of the resulting crop coefficients compared to the recommended coefficients of FAOPenmanMonteith method, is 11%, 11% and 8% for Hashemi cultivar and 15%, 23%, and 16% for Shiroudi cultivar, in initial, middle and final stages, respectively; which shows the necessity of determining crop coefficients for each cultivar under local conditions. The coefficients obtained in the current study can be useful to calculate the water requirements of Hashemi and Shiroudi cultivars based on indirect estimation methods for designing water projects and water delivery in the irrigation and drainage networks in the research area.