بررسی اثر سیاست‌های قیمت و سهمیه‌بندی آب کشاورزی بر پایداری منابع آب استان گلستان

مدیریت تقاضای آب یکی از مهم ترین موضوعات برای رسیدن به توسعه پایدار بالاخص در کشورهای خشک و نیمه خشک می باشد. این مطالعه با هدف ارزیابی پایداری منابع آب ناشی از سیاست های مدیریت تقاضا (افزایش قیمت آب به میزان 50% و 100% و سهمیه بندی آب 10% و 20%) در بخش کشاورزی استان گلستان با استفاده از روش برنامه ریزی ریاضی مثبتو شاخص های پایداری منابع آبی انجام گرفت. داده های لازم از آب منطقه ای و سازمان جهاد کشاورزی استان گلستان و تکمیل پرسشنامه و مصاحبه رودررو با 280 کشاورز در استان گلستان در سال زراعی 98-1397 جمع آوری گردید. بر اساس نتایج، اعمال سناریوی افزایش 50% و 100% قیمت آب به ترتیب منجر به کاهش2.72% و 5.44% مصرف آب و همچنین 5.06% و 9.99% سودناخالص (بازده برنامه ای) خواهد شد. همچنین اعمال سناریوی 10% و 20% سهمیه بندی منابع آبی به ترتیب منجر به کاهش 8.9% و 11.56% مصرف آب و کاهش 0.54% و 1.75% سودناخالص خواهد شد.  به علاوه سود ناخالص به ازای واحد حجم آب در بخش زراعی با اعمال سناریوی افزایش 50% و 100%قیمت آب به ترتیب 2.41%و 4.81% کاهش و با اعمال سناریوی 10%و 20% سهمیه بندی منابع آبی به ترتیب 9.17%و 11.09% افزایش می یابد. همچنین، کارایی اشتغال مصرف آب، با اعمال سناریوهای افزایش 50%و 100% قیمت آب به ترتیب به میزان 0.78% و 1.6% افزایش و بر اساس سناریوهای 10% و 20% کاهش منابع آبی به ترتیب 2.6%و 5.8% افزایش خواهد یافت. بنابراین، توصیه می شود از سیاست های سهمیه بندی آب مانند توزیع نوبتی آب بین کشاورزان یا تحویل حجمی آب بر اساس نیاز آبی و راندمان آبیاری، با توجه به الگوی کشت در منطقه استفاده کنند و برای جبران کاهش سود کشاورزان، از پرداخت های مستقیم به کشاورزان حمایت شود. همچنین پیشنهاد می گردد از روش هایی در آبیاری استفاده کنند که بهره وری آب را افزایش می دهد.

Effects of Water Pricing Policy and Water Quota on Water Resources Sustainability in Golestan Province

Sustainability of water resources has the most important role in the sustainability of agricultural systems. In this study,  positive mathematical programming was applied in 201819 to evaluate the sustainability of water resources and to determine the cropping pattern in Golestan province based on water demand management policies, i.e. water price increase by 50% and 100%, and reducing water quota by 10% and 20%. First, according to water price increases and water quota policy scenarios, the cropping pattern was evaluated in this area. Then, by using the sustainability indicators such as gross margin (GM), water consumption, economic efficiency, and labor efficiency the sustainability of water resources was calculated. Based on water price increases by 50% and 100%, water consumption and GM decrease by, respectively, (2.72% and 5.44%) and (5.06% and 9.99%). Also, based on water quota policy of 10% and 20% reduction, water consumption and GM decrease by, respectively, (8.9% and 11.56%) and (0.54% and 1.75%). In addition, GM per unit of water in agricultural sector decreases by 2.41% and 4.81% in response to to water price increase by 50% and 100%, respectively, and in case of 10% and 20% reductiion in water quota policy, it increases by, respectively, 9.17% and 11.09%. Water price increase by 50% and 100% and water quota reduction by 10% and 20%, increase water labor efficiency by, respectively, (0.78% and 1.6%) and (2.6% and 5.8%). Based on the result, if the government is going to increase water sustainability by using demand management policies, the water quota policy is more efficient. Also, the government should support farmers by direct payments to compensate for their lost profits.It is also recommended that irrigation methods with high efficiency be employed.