بررسی اثرات استفاده از زهاب مزارع نیشکر جنوب خوزستان در کشت گیاه کینوا بر عملکرد محصول و تغییرات شوری و سدیمی خاک

در استان خوزستان تولید زهاب حاصل از فعالیت‌های مختلف به ویژه کشاورزی، یکی از مشکلات جدی است.کشت گیاهان مقاوم به شوری با استفاده از زهاب می‌تواند به‌عنوان یک اقدام مناسب مورد توجه قرارگیرد. لذا تحقیقی به‌منظور بررسی امکان بازچرخانی زهاب‌ مزارع نیشکر برای زراعت زمستانه کینوا با هدف تولید علوفه در سال زراعی 1398- 1397 واقع در مزرعه تحقیقاتی شرکت کشت ‌وصنعت نیشکر میرزاکوچک‌خان در جنوب خوزستان انجام شد.این پژوهش‌ به‌صورت کرت‌های یک‌بارخرد شده درقالب طرح‌ بلوک‌های کامل تصادفی با دو عامل‌ و سه تکرار اجرا شد. عامل‌ اصلی مدیریت کیفی آب آبیاری مشتمل بر استفاده از آب رودخانه‌ کارون، زهاب مزارع نیشکر،و آبیاری‌تلفیقی-تناوبی (یک در میان آب کارون و زهاب) و عامل فرعی،چهار ژنوتیپ ‌کینوا شامل گیزا1، تی‌تی‌کاکا، روزادا وکیو26 بود. در بررسی اثر متقابل نوع آب آبیاری با ژنوتیپ، نتایج نشان داد بیشترین زیست توده(بیوماس) بر حسب علوفه خشک مربوط به ژنوتیپ گیزا1 با تیمار آبیاری ‌با آب‌ کارون به‌ میزان 3645.6 کیلوگرم در هکتار بود که از نظر آماری با زیست توده تولید شده ژنوتیپ روزادا با تیمار مدیریت آبیاری با زهاب به‌میزان 2620 کیلوگرم در هکتار در یک گروه بود. پایش شوری عصاره اشباع خاک ‌و تغییرات درصد سدیم قابل تبادل خاک(esp ) که با توجه به نسبت جذب سدیم (sar) خاک به دست آمد، نشان‌ داد که ‌در طول فصل ‌رشد خاک مزرعه‌ تا عمق یک متری برای دو تیمار ‌آبیاری‌ با آب کارون وآبیاری تلفیقی-تناوبی، در وضعیت غیرشورغیرسدیمی بود. این در حالی است که خاک مزرعه قبل ‌از کشت و تا عمق 25 سانتی‌متری، وضعیتی شور (5.54 دسی‌زیمنس برمتر) و ازعمق 25 سانتی‌متری به پایین غیرشور بود. درتیمار مدیریت آبیاری با زهاب، خاک تا لایه 25 سانتیمتری به‌دلیل شوری آب و اثر مضاعف تبخیر ازسطح خاک، در وضعیت شور باقی ماند. اما از عمق 75 سانتی‌متری خاک به پایین، شرایط خاک از شوری دو دسی‌زیمنس بر متر قبل از کشت، به وضعیت شور با سدیم قابل تبادل خاک 7% و شوری عصاره اشباع خاک چهار دسی‌زیمنس بر متر رسید. بر اساس این داده ها، در بازچرخانی زهاب کشاورزی ، برای حفظ بیلان نمک در خاک، آبشویی در پایان فصل کشت و انجام زهکشی برای خروج نمک ها ضرورت دارد.

Investigation of the Eeffects of Sugarcane Drainage Water for Quinoa Cultivation in Southern Khuzestanon on Crop Yield and Soil Salinity and Sodictiy Changes

< p >  < p >In Khuzestan Province, drainage water production from various activities, especially agriculture, is a serious problem. In order to optimize the use of drainage water, cultivation of salinity resistant crops can be considered as a suitable practice. Therefore, in 2019, a study was conducted to investigate the possibility of recycling drainage water of sugarcane fields for winter cultivation of quinoa  in the Research Farm of Mirza Kuchak Khan Sugarcane AgroIndustry Company in southern Khuzestan. This study was performed as split plots with a complete randomized block design with two factors and three replications. The main factor was the management of irrigation water including the use of Karun river water, drainage water of sugarcane fields, and intermittentperiodic irrigation (alternating application of Karun water and drainage water). The subplots were allocated to four genotypes of quinoa including Giza1, Titicaca, Rosada, and Q26. Interaction of irrigation water type with genotype showed that the highest biomass in terms of dry forage (3645.6 kg/ha) belonged to Giza1 genotype using irrigation with Karun water, which statistically had no difference with the Rozada biomass (2620 kg /ha) using irrigation with drainage water. Monitoring of soil ECe and ESP during the growing season showed that for the two treatments of irrigation with the water of the Karun River and intermittentperiodic irrigation, the farm soil up to 1 meter depth was non saline and nonsodic. This is while before cultivation of quinova, the soil layer of 0 25 cm was saline (5.54 dS/m) and the deeper parts were nonsaline. In irrigation with drainage water, the 025 cm layer soil remained saline due to the effect of evaporation. However, in layers deeper than75 cm, due to the accumulation of salts compared to preplanting (ECe=2 dS/m), salinity reached ECe=4dS/m and ESP=7%. These results indicate the need for leaching at the end of the growing season and the importance of drainage for salt outflow from agricultural lands to maintain soil salt balance in areas where drainage water recycling is practiced.