تعریف و تعیین شاخص مدیریت بهره‌وری آب و کاربرد آن برای ذرت علوفه‌ای در دشت مغان

به منظور تکمیل و تفکیک شاخص های بهره وری آب متناسب با شرایط واقعی، ارائه یک سنجه برای ارزیابی مطلوبیت شاخص بهره وری و ایجاد امکان تعمیم پذیری نتایج ضروری است. لذا در این پژوهش با نگاه فرآیندی به نظام تولید محصولات کشاورزی و با لحاظ قابلیت ها و محدودیت های اقلیم، اراضی و گیاه در چرخه پیچیده آب خاک گیاه اتمسفر و انسان، پژوهش های مختلف بهره وری آب (wp) گروه بندی و تحلیل شد. شاخص های پتانسیل بهره وری آب اقلیمی (pcwp)، پتانسیل بهره وری آب اراضی (plwp)، بهره وری آب واقعی (awp)، شکاف بهره وری آب (wpg)،شاخص مدیریت بهره وری آب (wpmi) و سطح مدیریت بهره وری آب (wpml) تعریف شد و روش تعیین آنها ارائه گردید. شاخص ها برای سه مزرعه ذرت علوفه ای در دشت مغان تعیین و تحلیل گردید. نتایج نشان داد که تغییر در تقویم زراعی و شرایط خاک مزرعه، شاخص های pcwpو plwpرا متاثر می سازد، به طوریکه pcwp از 31 تا 46 در مزارع شماره 1 و 3 و plwp از 26 تا 42 کیلوگرم بر متر مکعب در مزارع 2 و3 متغیر بود. awp همواره کمتر از plwp و متاثر از مدیریت مزرعه بر مقدار عملکرد و متناسب بودن تخصیص و مصرف آب با عملکرد واقعی بود و در بهترین شرایط برابر 27، 24 و 39 کیلوگرم بر متر مکعب برای مزارع 1، 2 و 3 بود. در شرایط تخصیص آب متناسب با تقویم زراعی و تولید واقعی و به صورت ویژه مکان، wpgبه شدت کاهش یافت و برابر 0.2، 2.2 و 3.5 کیلوگرم بر متر مکعب برای مزارع 1، 2 و 3 بود. در عمل صرفا با شاخص awpنمی توان قضاوت، تحلیل و مقایسه درستی از وضعیت مدیریت بهره وری آب در شرایط مختلف اراضی به دست آورد. شاخص های بی بعد wpmiو wpmlکه در این مقاله معرفی شده برای این منظور مناسب است.

Definition and Determination of Water Productivity Management Index (WPMI) and Its Application for Forage Maize in Moghan Plain

In order to complete and differentiate various water productivity indexes according to the actual situation, it is necessary to provid a measure to evaluate the suitability of the productivity index and extend the results to other areas. Therefore, in this study, through a process view of the agricultural production system and considering climate, land, and plant capabilities and constraints in the complex cycle of watersoilplantatmosphere and human, different water productivity (WP) researches were grouped and analyzed. Indices of Potential Climatic Water Productivity (PCWP), Potential Land Water Productivity (PLWP), Actual Water Productivity (AWP), Water Productivity Gap (WPG), Water Productivity Management Index (WPMI), and Water Productivity Management Level (WPML) were all defined and their methods of determination were presented. The indices were determined and analyzed for three forage maize farms in Moghan Plain. The results showed that changes in agronomic calendar and field soil conditions variation affected the PCWP and PLWP indices, such that the PCWP varied from 31 to 46 kg.m3 in farms 1 and 3 and PLWP varied from 26 to 42 kg.m3 in farms 2 and 3.  The AWP was always less than the PLWP and was affected by farm management on yield, and the proportional of allocation and consumption of water to actual yield. The AWP was 27, 24 and 39 kg.m3 for farms 1, 2 and 3, respectively, in the best condition. Where water allocation was locationspecific and according to crop calendar and actual production, the WPG was drastically reduced and it was equal to 0.2, 2.2 and 3.5 kg.m3 for farms 1, 2, and 3, respectively. Practically, using simply the AWP index cannot properly judge, analyze, and compare the status of water productivity management in different field conditions. However, The WPMI and WPML dimensionless indices presented in this article are suitable for this purpose.[1] [1] Part of this research was funded by Project No. 21010096961738, Soil and Water Research Institute (SWRI).